Μια άσπρη κουκίδα στο γαλάζιο του Αιγαίου είναι η πέτρινη βραχώδης γη, το νησί στο οποίο χάρισε το όνομά του ο Φολέγανδρος, ο γιος του μυθικού βασιλιά της Κρήτης Μίνωα.

Η Φολέγανδρος αγέρωχη και απόκοσμη αιφνιδιάζει ευχάριστα τον επισκέπτη, αποκαλύπτοντας ένα πρόσωπο γαλήνιο και φιλόξενο, ενώ μια ανέλπιστα ερωτική αύρα οδηγεί τα βήματά μας σε μια αργή και ελκυστική εξοικείωση με το γυμνό τοπίο. «Σπίτι όσο χωρείς και γη όση θωρείς», λένε οι ντόπιοι και αυτή είναι μια λιτή και ουσιαστική θεώρηση της ζωής που εξομοιώνει το ελάχιστο της ύλης με το μέγιστο της ψυχής.

Όπως τα περισσότερα έθιμα που έφθασαν έως τις μέρες μας, έτσι κι εδώ το Πάσχα, η κορυφαία θρησκευτική γιορτή, φέρνει μαζί της τον απόηχο από τις αρχαίες αγροτικές γιορτές της Φολεγάνδρου.

Από τη μέρα της Λαμπρής και για τις δύο επόμενες, όλο το νησί βάζει τα καλά του κι ετοιμάζεται να προϋπαντήσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, της αρχόντισσας του νησιού. Η ιερή πομπή καθαγιάζει απ’ άκρη σ’ άκρη τα ιστορικά αρχοντικά, τις θεμωνιές και τα ψαροκάικα, περνώντας από γειτονιά σε γειτονιά.

Οι κάτοικοι της Φολεγάνδρου ντυμένοι με τα γιορτινά τους, ακολουθούν την πομπή που περνά από τα λιθόστρωτα δρομάκια της Χώρας, τις ξερολιθιές της Άνω Μεριάς και τα καΐκια του Καραβοστάσι, μπαίνοντας σε κάθε σπίτι, σε κάθε μαγαζί, αλλά και σε κάθε καΐκι για να ευλογήσει τους πιστούς και τον τόπο. Όλος ο κόσμος ακολουθεί, ενώ οι οικοδεσπότες κερνούν παραδοσιακά γλυκά και άφθονη ρακή. Οι Πανωμερίτες απλοί και καταδεκτικοί δέχονται στα φτωχικά τους σπίτια –τις θεμωνιές- την πομπή, με την ασημοστόλιστη εικόνα της Παναγίας και όσοι ακολουθούν, γεύονται τους νόστιμους μεζέδες και το φημισμένο λιαστό κρασί που βγαίνει μόνο σε ειδικές περιστάσεις.

Οι αποστάσεις είναι μεγάλες και ο παπάς του χωριού, ακούραστος, δρασκελίζει τις ξερολιθιές σαν έφηβος, προκειμένου να μην αφήσει ούτε μια θεμωνιά που να μην επισκεφθεί.