Η εκπομπή γιόρτασε φέτος τα 40 χρόνια δημιουργικής παρουσίας στη Δημόσια Τηλεόραση, καταγράφοντας τα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν και σφραγίζουν τον πολιτισμό μας.
Δημιούργησε έτσι ένα πολύτιμο «Εθνικό Αρχείο» όπως το χαρακτήρισε το σύνολο του Τύπου.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Ο Σωτήρης Χατζάκης, ο χαρισματικός σκηνοθέτης και ηθοποιός, από τη στόφα των παλιών κλασικών θεατρίνων, μας συστήνεται στο Μονόγραμμα.

Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Αθήνα, πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο χωριό του πατέρα του, τον Μοχό της πεδιάδας Ηρακλείου.

Η γενέθλια γη ενεγράφη μέσα του αποφασιστικά, την κουβαλάει μαζί του. Ζυμώθηκε με τον δεκαπεντασύλλαβο του Ερωτόκριτου και βαφτίστηκε στα νάματα της ελληνικής παράδοσης.

Με πατέρα Μακρονησιώτη, γνώρισε από κοντά ανθρώπους της Αριστεράς που έρχονταν στην αυλή τους, στα Άνω Πατήσια, διάφοροι καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές, άνθρωποι του θεάτρου και μιλούσαν για την πολιτική, υπήρχαν απαγγελίες ποιημάτων… Όλα αυτά του είχαν κάνει τεράστια εντύπωση.

Η είσοδός του στο θέατρο έγινε μάλλον τυχαία, αλλά φαίνεται πως η περιέργεια του να δει πως είναι μέσα μια δραματική σχολή, ήταν μοιραία.

Το ξεκίνημα έγινε με την Τενεκεδούπολη της Ευγενίας Φακίνου.

«Ξεκίνησα ως ηθοποιός, συγκεκριμένα ως "αντικείμενο θεάτρου". Ήμαστε μία ομάδα: Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ο γνωστός συνθέτης, η Ευγενία Φακίνου, ο Μιχάλης Φακίνος που ήταν και δημοσιογράφος στα "Νέα", ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο Αντώνης Αντωνίου. Ήμαστε πίσω από ένα μπερντέ και παίζαμε με τα τενεκεδάκια…».

Ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, ο Σωτήρης Χατζάκης έχει βάλει την υπογραφή του σε περισσότερες από 1.000 παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο, το ΚΘΒΕ, το Μέγαρο Μουσικής, καθώς και στα περισσότερα ΔΗΠΕΘΕ και ιδιωτικά θέατρα της χώρας. Με την ιδιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή διηύθυνε τα θέατρα: Θέατρο Καισαριανής (1980-Ι988), ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, Θέατρο Πολιτεία, ΚΘΒΕ και Εθνικό Θέατρο.

Σταθμός στην καριέρα του η γνωριμία του με τον Νίκο Κούρκουλο, ο οποίος ως διευθυντής του Eθνικού, ήταν ένας από τους ανθρώπους που τον εμπιστεύτηκαν. Ο ίδιος ο Σωτήρης Χατζάκης τον σεβόταν απεριόριστα και του μιλούσε στον πληθυντικό. Ο Νίκος Κούρκουλος μεσούσης της ασθένειάς του, τον έχρισε αναπληρωτή καλλιτεχνικό διευθυντή. Μετά το Εθνικό ακολουθεί η πορεία του στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Είναι ο μόνος σκηνοθέτης που κλήθηκε να «λειτουργήσει» και στα δυο Κρατικά θέατρα.

Το καλλιτεχνικό του στίγμα είναι σαφές: Αγαπάει την παράδοση και την ελληνικότητα. Αντιμετωπίζει με πολύ σκεπτικισμό την προχωρημένη σκηνοθεσία, τα πειραγμένα έργα. «Ο Όμηρος, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και η Βίβλος δεν συμπληρώνονται. Δεν έχεις να πεις κάτι παραπάνω, τα έχουν πει όλα. Ο πειραματισμός είναι ευπρόσδεκτος όταν είναι γνήσιος και εμπεριστατωμένος. Για να κάνεις αποδόμηση πρέπει να γνωρίζεις πολύ καλά το κλασικό, αλλιώς τι αποδομείς;».

Έχει διασκευάσει για το θέατρο τα έργα: “Η Φόνισσα” του Α. Παπαδιαμάντη, “Η νύχτα του τράγου”, “Το τραγούδι του νεκρού αδερφού”, “Ο τελευταίος πειρασμός” του Ν. Καζαντζάκη… Έχει επίσης γράψει τα έργα: “Ο μάγος και η πρόβα”, “Το τραγούδι του αιώνα” και δέκα ακόμη βιβλία με παραμύθια.

Φύλακες άγγελοί του, «η οικογένειά του» όπως λέει, είναι η γνωστή σκηνογράφος Έρση Δρίνη και ο αδελφός του Γιάννης Χατζάκης, ο γνωστός αγιογράφος που έφυγε αιφνίδια αφήνοντας στην ψυχή του δυσαναπλήρωτο κενό.