Η εκπομπή γιόρτασε φέτος τα 40 χρόνια δημιουργικής παρουσίας στη Δημόσια Τηλεόραση, καταγράφοντας τα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν και σφραγίζουν τον πολιτισμό μας.
Δημιούργησε έτσι ένα πολύτιμο «Εθνικό Αρχείο» όπως το χαρακτήρισε το σύνολο του Τύπου.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Η Έφη Ξένου πληθωρική, εξωστρεφής και ταλαντούχα σκιτσογράφος, που έφερε φρέσκο αέρα στο πολιτικό σκίτσο και πρωτοτυπία στο καλλιτεχνικό, ακούραστη και δημιουργική στην κάθε στιγμή της, μας συστήνεται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε στον Παλαμά Καρδίτσας.
Παιδί του θεσσαλικού κάμπου με γονείς αγρότες, βαμβακοπαραγωγούς. «Ό,τι θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια έχει να κάνει με το χωράφι και τη γη. Το καλοκαίρι πηγαίναμε και βοηθούσαμε τους γονείς στα χωράφια και παρόλο που αυτά γίνονταν με ρυθμούς ενηλίκων εμείς το βρίσκαμε και λίγο διασκεδαστικό!».

Σπούδασε νηπιαγωγός και δίδαξε για οκτώ χρόνια. Στο διάστημα αυτό, παράλληλα με το Νηπιαγωγείο, δούλευε σε ατελιέ γραφικών τεχνών κάνοντας εικονογραφήσεις διπλωμάτων και αφισών για πολλές αθλητικές διοργανώσεις, εικονογραφήσεις παιδικών - και όχι μόνο - βιβλίων μέχρι και ιατρικό σχέδιο.

«Δεν ξέρω πότε άρχιζα να ζωγραφίζω. Αν με ρωτούσε κάποιος δεν θα μπορούσα να το πω ακριβώς. Η ζωγραφική υπήρχε μαζί μου και μεγάλωνε μαζί μου. Νομίζω ότι δεν έχω ανάμνηση χωρίς αυτό, ήταν ο τρόπος μου να εκφράζομαι, να λυπάμαι, να χαίρομαι».

Για επτά χρόνια έκανε παράλληλα και τις δύο δουλειές ώσπου συνειδητοποίησε πως έπρεπε να επιλέξει. Παραιτήθηκε απ’ το Δημόσιο το 1996, και φοίτησε στη σχολή Ορνεράκη.

Και μετά ήρθε στη ζωή της ο «Τύπος» και το γελοιογραφικό πορτρέτο.

Από το 1999 μέχρι το Φλεβάρη του 2007 στην εφημερίδα «Το Βήμα» και την παραπολιτική στήλη «Πανδώρα» (που αγάπησε ιδιαίτερα). Εικονογράφησε τα εξώφυλλα του περιοδικού «Οικονομικός Ταχυδρόμος» από το 2000 ως το 2004 και τη στήλη «Βηματοδότης» και για το «Κυριακάτικο Βήμα».

Είναι μέλος της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων.

Έχει λάβει μέρος σε αρκετές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει ζωγραφίσει μέχρι τώρα τουλάχιστον 12.500 πορτρέτα.

Οι κανόνες της δημοσιογραφίας – «σαφέστατα νιώθω πιο πολύ δημοσιογράφος» ομολογεί – συντηρούν υψηλές εντάσεις στις δημιουργικές της ημέρες που όσο την δυσκολεύουν τόσο τις αποζητά.

Ωστόσο υπέκυψε στον πειρασμό να απελευθερώσει τον εικαστικό παλμό του ταλέντου της και να στραφεί σε πρόσωπα τη Τέχνης.

Αφορμή στάθηκε, περιέργως, η πρώτη της ιδιότητα: Όταν ο Μίκης Θεοδωράκης της ζήτησε να χρησιμοποιήσει ένα δημοσιευμένο σκίτσο της που τον απεικόνιζε ώστε να το χρησιμοποιήσει στην έκδοση της νέας του ποιητικής συλλογής «Να μαγευτώ και να μεθύσω».

Ρίτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Αναγνωστάκης, Καραγάτσης, Δημουλά, Λειβαδίτης, Ρουκ, Χριστιανόπουλος, Ξανθούλης, Ζατέλη, Σκαμπαρδώνης, Κουμανταρέας, περιελήφθησαν στην έκθεση.

«Πριν από το 2019, μετά από 22 χρόνια δουλειάς και 12.500 σκίτσα, αξιώθηκα να κάνω έκθεση. Ήταν το τελευταίο πράγμα επίσης που περίμενα ότι θα έκανα επειδή κάθε μέρα η δουλειά μου είναι πολιτική και πορτρέτα πιο πολύ δημοσιογραφικά, πίστευα ότι όταν κάποια στιγμή θα έκανα κάποια έκθεση στη ζωή μου θα ήταν με ανθρώπους τέτοιους που αποτελούσαν την καθημερινότητά μου».