Το ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ γιορτάζει φέτος τα 40 χρόνια εκπομπών στη Δημόσια Τηλεόραση.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή. Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη. Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς. Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

O ιστορικός κινηματογράφου, δημοσιογράφος, ποιητής και συγγραφέας, Νίνος Φένεκ Μικελίδης αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Ο ίδιος – χωρίς ίχνος έπαρσης – θεωρεί τον εαυτό του ποιητή: «γιατί και ο κινηματογράφος έχει μια ποίηση και ό,τι κάνεις πίσω απ' αυτό, αν υπάρχει κάτι αληθινό είναι και ποίηση. Λοιπόν ποιητής του κινηματογράφου, του γραπτού λόγου, της δημοσιογραφίας» δηλώνει.

Ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία, το 1936. Σε ηλικία 19 ετών συνελήφθη από τους Άγγλους και φυλακίστηκε στο Φρούριο της Κερύνειας και στο Στρατόπεδο Κοκκινοτριμιθιάς. Μαζί του και ο φίλος του, ο Μιχάλης Καραολής που οι Άγγλοι τον κρέμασαν, μαζί με τον Δημητρίου.

Ήταν οι πρώτοι που κρεμάστηκαν, προς παραδειγματισμό, παρά τη διεθνή κατακραυγή.

Αποφυλακίστηκε μετά από πολλές περιπέτειες και έφτασε στην Αθήνα μέσω Βηρυτού, (όπου είχε εγγραφεί σε ένα Πανεπιστήμιο) για να μην κινήσει υποψίες.

Σπούδασε Ελληνική και Αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Τότε γνωρίστηκε με πολλούς λογοτέχνες της γενιάς του και συνέχισε να δημοσιεύει σε λογοτεχνικά περιοδικά κάτι που είχε αρχίσει από μαθητής στην Κύπρο.

Μετά τις σπουδές στην Αθήνα, πήγε στο Λονδίνο όπου σπούδασε κινηματογράφο στην απαιτητική σχολή: London School of Film Technique.

Επιστρέφει στην Αθήνα μετά τη μεταπολίτευση και αρχίζει να γράφει κριτική κινηματογράφου στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία.

Στη διάρκεια της συνεργασίας του, πρότεινε στον διευθυντή, Σεραφείμ Φυντανίδη να αναλάβει η εφημερίδα να διοργανώνει το "Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου", πράγμα που έγινε δεκτό.

Από πολύ νωρίς(1962-63), είχε σκηνοθετήσει τη μικρού μήκους ταινία "Κύπρον ου μ' εθέσπισεν…" βασισμένη στα ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη "Ελένη" και "Σαλαμίνα της Κύπρος".

Με αυτή την ταινία του δόθηκε η ευκαιρία να γνωριστεί και προσωπικά με τον Γιώργο Σεφέρη, ο οποίος του πρότεινε τον Νίκο Γκάτσο να απαγγείλει στην ταινία, τα ποιήματά του…

Η ταινία βραβεύτηκε σε διάφορα φεστιβάλ (Κάρλοβι Βάρι, Λειψίας και Θεσσαλονίκης).

Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές "Πρώτα φτερουγίσματα", "Σερενάτα στη Μεσόγειο", "Ερωτικός Μάης: Ποιήματα 1963-2000" (συγκεντρωτική έκδοση), "Έκλειψη και άλλα ποιήματα".

Έγραψε μελέτες για τον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο και εξέδωσε τα "Ημερολόγιο φυλακής", τα οποία κρατούσε κατά τη διάρκεια της σύλληψής του από τις αγγλικές αρχές της Κύπρου.

Από τα ιδρυτικά μέλη της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) και για μεγάλο διάστημα αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI).

Από το 1999 είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου (European Film Academy).