Το ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ γιορτάζει φέτος τα 40 χρόνια εκπομπών στη Δημόσια Τηλεόραση.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή. Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη. Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς. Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Η Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη, μια σπουδαία κυρία της Αρχαιολογίας που ανέσκαψε με πάθος και έφερε στο φως μεγάλο κομμάτι του αρχαίου πολιτισμού μας, αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Η Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στην Αθήνα. «Στον Πειραιά ζήσαμε πολύ ωραίες, αλλά και πολύ άσχημες στιγμές. Από τον μώλο της εταιρείας λιπασμάτων παρακολουθούσα τον πατέρα μου, το καράβι που τον πήγαινε στην εξορία, στην Ικαρία και στη Μακρόνησο...»

Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Τμήματος Τουριστικών Επαγγελμάτων της Βιομηχανικής Σχολής, παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα στο Λονδίνο και στη Χαϊδελβέργη και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής στην Αθήνα.

Ως έφορος Αρχαιοτήτων Ευβοίας, διενήργησε σημαντικότατες ανασκαφές σε όλο το νησί, στη Σκύρο και στις βοιωτικές ακτές. Ανέσκαψε την Κύμη, την πόλη που έκανε τις πρώτες αποικίες στη Δύση μαζί με τους Χαλκιδαίους.

Εργάστηκε στα Μουσεία Ακρόπολης, Ολυμπίας, Ναυπλίου, Ηρακλείου και Κέρκυρας, καθώς και σε ανασκαφές στις αντίστοιχες περιοχές.

Σταθμός στην καριέρα της, σημείο αναφοράς και αναζήτησης, η συμμετοχή της στις ανασκαφές της Ζάκρου, των Αρχανών και της Ζωμίνθου, τις οποίες συνδιηύθυνε με τον αρχαιολόγο σύζυγό της, τον σπουδαίο Γιάννη Σακελλαράκη, που έφυγε από τη ζωή το 2010. Για την ανασκαφή των Αρχανών βραβεύτηκαν και οι δυο από την Ακαδημία Αθηνών.

«Τον Γιάννη τον γνώρισα την εποχή που ήμουν φοιτήτρια και η σχέση η ιδιαίτερη με αυτόν τον δύσκολο, αλλά γοητευτικό άνθρωπο ήρθε στο Ναύπλιο όταν με προσέλαβε σε μια δουλειά για την Τίρυνθα στην οποία ήταν επιφορτισμένος από τον έφορο αρχαιοτήτων…».

Το κορυφαίο εύρημά τους, που συγκλόνισε τον κόσμο, ήταν η ανθρωποθυσία στα Ανεποσπήλια. Δεν ανακαλύφθηκε από διαίσθηση. Η ίδια η Έφη Σαπουνά, ήταν που βρήκε ψάχνοντας, σε μια πλαγιά του ιερού βουνού Γιούχτα, ένα «κέρατο καθοσιώσεως» που οδήγησε στον εντοπισμό του ναού, εκεί που έγινε η ανθρωποθυσία, λίγο πριν τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό που περίμεναν με τρόμο και προσπαθούσαν να εξευμενίσουν τους θεούς, περί το 1700π.Χ.

Το κορυφαίο αυτό εύρημα προκάλεσε τη μήνιν αν όχι και το φθόνο των ανθρώπων του χώρου της, πολεμήθηκαν σκληρά, με αποτέλεσμα να μην πάρουν ποτέ την πανεπιστημιακή έδρα και η ίδια και ο Γιάννης Σακελλαράκης.

Ένιωσε άραγε ποτέ την προσωπικότητα του συζύγου της να την επισκιάζει;

«Ένιωσα τη σκιά του να με βαραίνει, αλλά δεν ένιωσα τη σκιά του να με πιέζει», λέει.