Το ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ γιορτάζει φέτος τα 40 χρόνια εκπομπών στη Δημόσια Τηλεόραση.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή. Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη. Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς. Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Από το Ρέθυμνο την πόλη των Γραμμάτων ως την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο Γιώργος Κουμεντάκης, από τους πιο προικισμένους και πολυδιάστατους Έλληνες συνθέτες, διήνυσε μια πολύ ενδιαφέρουσα όσο και πλούσια σε δημιουργία πορεία.

Αυτή την πορεία μάς ξετυλίγει στο Μονόγραμμα.

Το Ρέθυμνο, η πόλη που γεννήθηκε το 1959, η ανθρωπογεωγραφία της περιοχής, οι γονείς, οι φίλοι, τα κρητικά ακούσματα και οι εικόνες καθόρισαν εν πολλοίς την πορεία του.

«Το Ρέθυμνο που έσερνε όλους αυτούς τους πολιτισμούς… Είμαι παιδί της παλιάς πόλης, άρα η Βενετία, οι Τούρκικες επιρροές, οι Οθωμανικές, η κρητική παράδοση είναι ένα σύμπλεγμα το οποίο δεν διαχωρίζεται εύκολα».

Σε ηλικία 12 ετών συνειδητοποίησε ότι η μουσική είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού του για πάντα. Έγραψε τα πρώτα του έργα σε ηλικία 15 ετών. Σε ηλικία 22 ετών έγραψε μουσική για το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης.

Στα 30 του χρόνια, έλαβε μια πολύ μεγάλη διάκριση, το περίφημο Grand Prix de Rome, το μεγάλο βραβείο της Ρώμης. Αυτό το βραβείο του επέτρεψε να μείνει στο Παλάτι των Μεδίκων και απερίσπαστος από οικονομικές ανησυχίες να αφοσιωθεί στη μουσική του.

Η συνεργασία με Δημήτρη Παπαιωάννου (Ομάδα Εδάφους), έφερε το πρώτο έργο τους τα «Φεγγάρια», δίπτυχο για κόντρα τενόρο και για δύο πιάνα (μουσική πάνω στη Σαπφώ).
Υπήρξε ο συνεργάτης του στις εντυπωσιακές τελετές των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα.

Από το 2015, βρίσκεται στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στην αρχή ως υπεύθυνος της Εναλλακτικής Σκηνής και στη συνέχεια, από το 2017, μαζί με τη μεταφορά του Οργανισμού στις νέες του εγκαταστάσεις, αναλαμβάνει, συνολικά, την καλλιτεχνική διεύθυνση.

Η «Φόνισσα» είναι η μια από τις 4 όπερες που έχει γράψει. Για να γίνει χρειάστηκαν επτά χρόνια έρευνας!

«Ήθελα να βρω τρόπους να πλησιάσω την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Έψαχνα χυμούς και μυρωδιές για τη δικιά μου γέννα».

Τελικά κατάφερε και συνδύασε την ελληνική μουσική παράδοση με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ταυτότητα του είδους. Έγραψε τη "Μαντινάδα για πιάνο" προσεγγίζοντας έτσι την κρητική παραδοσιακή μουσική μέσω ενός κλασικού οργάνου, του πιάνου.

«Και γιατί μαντινάδα; Γιατί είναι κάτι που με κυνηγάει από τότε που γεννήθηκα. Η γιαγιά μου, η μητέρα του πατέρα μου, μίλαγε μόνο με μαντινάδες. Οποιαδήποτε κουβέντα έκανες μαζί της, σου απαντούσε με μαντινάδες, για το οποιοδήποτε θέμα».