Μια σειρά της Μαρίνας Δανέζη.

Αθήνα… Μητρόπολη-σύμβολο του ευρωπαϊκού Νότου, με ισόποσες δόσεις «grunge and grace», όπως τη συστήνουν στον πλανήτη κορυφαίοι τουριστικοί οδηγοί, που βλέπουν στον ορίζοντά της τη γοητευτική μίξη της αρχαίας ιστορίας με το σύγχρονο «cool».
Αλλά και μεγαλούπολη-παλίμψηστο διαδοχικών εποχών και αιώνων, διαχυμένων σε έναν αχανή ωκεανό από μπετόν και πολυκατοικίες, με ακαταμάχητα κοντράστ και εξόφθαλμες αντιθέσεις, στο κέντρο και τις συνοικίες της οποίας, ζουν και δρουν τα σχεδόν 4.000.000 των κατοίκων της.

Ένα πλήθος διαρκώς εν κινήσει, που από μακριά μοιάζει τόσο απρόσωπο και ομοιογενές, μα όσο το πλησιάζει ο φακός, τόσο καθαρότερα διακρίνονται τα άτομα, οι παρέες, οι ομάδες κι οι κοινότητες που γράφουν κεφάλαια στην ιστορίας της «ένδοξης πόλης».

Αυτό ακριβώς το ζουμ κάνει η κάμερα του ντοκιμαντέρ «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης», αναδεικνύοντας το άγραφο στόρι της πρωτεύουσας και φωτίζοντας υποφωτισμένες πλευρές του ήδη γνωστού.
Άνδρες και γυναίκες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας και εμβληματικές προσωπικότητες, ανήσυχοι καλλιτέχνες και σκληρά εργαζόμενοι, νέοι και λιγότερο νέοι, «βέροι» αστοί και εσωτερικοί μετανάστες, ντόπιοι και πρόσφυγες, καταθέτουν στα πλάνα του τις ιστορίες τους, τις διαφορετικές ματιές τους, τα μικρότερα ή μεγαλύτερα επιτεύγματά τους και τα ιδιαίτερα σήματα επικοινωνίας τους στον κοινό αστικό χώρο.

Το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» είναι ένα τηλεοπτικό ταξίδι σε ρεύματα, τάσεις, κινήματα και ιδέες στα πεδία της μουσικής, του θεάτρου, του σινεμά, του Τύπου, του design, της αρχιτεκτονικής, της γαστρονομίας που γεννήθηκαν και συνεχίζουν να γεννιούνται στον αθηναϊκό χώρο.
«Καρποί» ιστορικών γεγονότων, τεχνολογικών εξελίξεων και κοινωνικών διεργασιών, μα και μοναδικά «αστικά προϊόντα» που «παράγει» το σμίξιμο των «πολλών ανθρώπων», κάποια θ’ αφήσουν ανεξίτηλο το ίχνος τους στη σκηνή της πόλης και μερικά θα διαμορφώσουν το «σήμερα» και το «αύριο» όχι μόνο των Αθηναίων, αλλά και της χώρας.

Μέσα από την περιπλάνησή του στις μεγάλες λεωφόρους και τα παράπλευρα δρομάκια, σε κτίρια-τοπόσημα και στις «πίσω αυλές», σε εμβληματικά στέκια και σε άσημες «τρύπες», αλλά κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις των ίδιων των ανθρώπων-πρωταγωνιστών το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αποθησαυρίζει πρόσωπα, εικόνες, φωνές, ήχους, χρώματα, γεύσεις και μελωδίες ανασυνθέτοντας μέρη της μεγάλης εικόνας αυτού του εντυπωσιακού παλιού-σύγχρονου αθηναϊκού μωσαϊκού που θα μπορούσαν να διαφύγουν.

Με συνοδοιπόρους του ακόμη ιστορικούς, κριτικούς, κοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους, αναλυτές και με πολύτιμο αρχειακό υλικό το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αναδεικνύει διαστάσεις της μητρόπολης που μας περιβάλλει αλλά συχνά προσπερνάμε και συμβάλλει στην επανερμηνεία του αστικού τοπίου ως στοιχείου μνήμης αλλά και ζώσας πραγματικότητας.

Πού γράφεται και πού διδάσκεται η ιστορία της πόλης;

Φυσικά στα επίσημα ιστορικά βιβλία, τις σχολικές αίθουσες και τα πανεπιστημιακά έδρανα.
Όμως μόνο εκεί; Δεν γράφεται στην ψυχή και τη μνήμη των κατοίκων της που βίωσαν τα γυρίσματά της;

Η ιστορία της Αθήνας είναι μόνο τα μεγάλα καταγεγραμμένα γεγονότα ή μήπως και το αποτύπωμα που είχαν στον κόσμο της;

Πώς αισθάνθηκαν, αντιλήφθηκαν, βίωσαν, δώσανε νόημα στα γεγονότα αυτά οι άνθρωποι της πόλης, αυτοί οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, που βρέθηκαν στο μάτι του ιστορικού κυκλώνα;

Το ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης, στο επεισόδιο «Ομάδες προφορικής ιστορίας», αναδεικνύει την πολύτιμη συνεισφορά των προσωπικών μαρτυριών στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και στην κατανόηση της μεγάλης εικόνας της Αθήνας και όσων την κατοικούν.

Μαρτυρίες που, μέσα από βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις γειτόνων τους, συγκέντρωσαν και συγκεντρώνουν μέλη των ομάδων προφορικής ιστορίας που δραστηριοποιούνται σε αθηναϊκές συνοικίες.

Κυψέλη, Δουργούτι-Νέος Κόσμος, Νέα Ιωνία, Καρέας, Θησείο, Άνω και Κάτω Πετράλωνα, Χαλάνδρι περνούν από το φακό ως ζωντανή βιωματική εξιστόρηση των «από κάτω», σε μια αφήγηση ζωντανή και συναισθηματική που δεν βρίσκεις στα βιβλία.

Από την προσφυγιά και την Κατοχή ως στη δουλειά στα εργοστάσια και την πρόσφατη οικονομική κρίση, οι αφηγήσεις ξεδιπλώνονται με φόντο άλλοτε υπαρκτούς κι άλλοτε από καιρό χαμένους αστικούς συνοικισμούς…

Με τη συμβολή κατοίκων, ιστορικών, εκπαιδευτικών, μαθητών και βέβαια, μελών των ομάδων προφορικής ιστορίας και του πολύτιμου υλικού τους, οι θεατές ανακαλύπτουν ή θυμούνται μεταξύ άλλων: Το αδιάβατο για τους Γερμανούς Δουργούτι, την «παραγκούπολη των Αρμενίων», που όταν έβρεχε γινόταν λίμνη και το «θάνατο στην παράγκα» που σηματοδότησε το νέο οικισμό…

Τον προσφυγικό συνοικισμό του Χαλανδρίου που λίγο έλειψε να χτιστεί τείχος για να τον διαχωρίσει από την υπόλοιπη συνοικία…

Την πολυπολιτισμική ζωή στις 25 προσφυγικές πολυκατοικίες που χτίστηκαν στον Καρέα για να στεγάσουν Έλληνες πρόσφυγες από τη Ρουμανία και την τότε Σοβιετική Ένωση, Αρμένιους και Πόντιους…

Την καχυποψία των Μενιδιατών απέναντι στους πρώτους πρόσφυγες που έφθασαν στη Νέα Ιωνία, γειτονιά που έμελλε να εξελιχθεί στο λεγόμενο «μικρό Μάντσεστερ», μια βιομηχανική πολιτεία απ’ την οποία δεν έχει μείνει σχεδόν τίποτα πλέον…

Για την αξία, το έργο και τις μοναδικές προφορικές μαρτυρίες των ομάδων προφορικής ιστορίας, αλλά και όσα πρόσφεραν στα ίδια τους τα μέλη, μιλούν με αλφαβητική σειρά οι:

Χρήστος Ανανιάδης (Μέλος Ο.Π.Ι.ΔΟΥ.), Ιάκωβος Ανυφαντάκης (Δρ. Σύγχρονης Ιστορίας), Στέφανος Βαμιεδάκης (Μέλος Ο.Π.Ι.Ν.Ι.), Αγγελική Βάσιλα (Πολιτικός Μηχανικός), Φρειδερίκη Βασιλειάδου (Κάτοικος Περιοχής Δουργουτίου), Τασούλα Βερβενιώτη (Ιστορικός), Ουρανία Βιζυηνού (Κάτοικος Περισσού), Ελένη Ελληνικού – Τόλη (Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός), Βίκυ Ζιώγα (Μαθήτρια Λυκείου), Γιώργος Κούκος (Φωτογράφος - Υπεύθυνος Οπτικοακουστικών), Μάχη Μητσιώνη (Μέλος Ο.Π.Ι. - Πε.Θη.), Αλέκος Μοριανόπουλος (Εργάτης), Ανδρέας Μπερτσουκλής (Μαθητής Λυκείου), Ιωάννης Παπακώστας (Μέλος Ο.Π.Ι. - Πε.Θη.), Νάση Σιαφάκα (Ομότιμη Καθηγήτρια Ε.Κ.Π.Α. / Συντονίστρια της Ο.Π.Ι.ΔΗ.Χ.), Αριστοτέλης Σιούτης (Δάσκαλος Δημοτικού Σχολείου Καρέα), Ισμήνη Στέλιου (Μέλος Ομάδας για την Κρίση Ο.Π.Ι.Κ.), Ευδοκία Τάσενα (Κάτοικος Περιοχής Θησείου), Άννα Τρίγκατζη (Εκπαιδευτικός / Μέλος Ο.Π.Ι.Ν.Ι.), Δημήτριος Τσιρκινίδης , Βασίλειος Τσίτουρας (Μέλος Ο.Π.Ι. - Πε.Θη.), Φώτης Χαλκίδης (Απόφοιτος 1ου ΓΕ.Λ. Ταύρου), Γιούλη Χρονοπούλου (Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων 4ου ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής)