Τριάντα πέντε χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Στη δημιουργία της σειράς των εκπομπών συνεργάστηκαν:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθέτες: Γιάννης Ξανθόπουλος, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Γιώργος Σγουράκης και Περικλής K. Ασπρούλιας
Φωτογραφία: Στάθης Γκόβας
Ηχοληψία: Νίκος Παναγοηλιόπουλος
Μοντάζ: Σταμάτης Μαργέτης και Γιώργος Γεωργόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

Ο γνωστός και διεθνώς αναγνωρισμένος Έλληνας γλύπτης, Κώστας Βαρώτσος, μας περιγράφει την εικαστική διαδρομή της ζωής του στο «Μονόγραμμα» αυτής της εβδομάδας.

Με πολλά βραβεία και διακρίσεις ανά τον κόσμο, έγινε ευρέως γνωστός από το πλατύ κοινό με τον περίφημο γυάλινο «Δρομέα» του. Τα έργα του από γυαλί, μέταλλο και πέτρα, με το γυαλί να κυριαρχεί, τράβηξαν αμέσως την προσοχή των φιλότεχνων αλλά και του απλού λαού, έγιναν οικεία, κτήμα του.

Τα ανήσυχα εφηβικά χρόνια σε πόλεις της ελληνικής επαρχίας την εποχή της χούντας αλλά και τα ταξίδια στο εξωτερικό, η πρώτη γνωριμία με τα μουσεία της Ευρώπης, τον καθόρισαν εν πολλοίς. Ήταν απ’ αυτά τα παιδιά που είχαν ταλέντο από μικρά. Κι έβλεπε την Τέχνη σαν ένα παράθυρο ελευθερίας και αυτονομίας.

Με σπουδές στην Ιταλία, στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης αλλά και στη Νέα Υόρκη ως υπότροφος του Ιδρύματος Fullbright, ο Κώστας Βαρώτσος, έχει πραγματοποιήσει έως σήμερα πάνω από 20 ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Ιταλία. Επίσης, συμμετείχε σε περισσότερες από πενήντα ομαδικές στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα που έχει κάνει, ήταν ο «Ποιητής» στην Κύπρο το 1983. Το έργο είναι φτιαγμένο όλο από γυαλί και υπήρξε (ως προς το υλικό κατασκευής) ο πρόδρομος του θρυλικού «Δρομέα» που έκανε τον Κώστα Βαρώτσο ευρύτερα γνωστό.

Ο «Δρομέας» έγινε ύστερα από ένα τηλεφώνημα του Σταύρου Ξαρχάκου, που ήταν τότε Αντιδήμαρχος Πολιτισμού στον Δήμο της Αθήνας. «Θέλω ένα έργο για την Αθήνα» του είπε. Έργο συμβολικό ο «Δρομέας», είχε την ατυχία να στηθεί στην Ομόνοια, επάνω ακριβώς από το χώρο που αργότερα θα γίνονταν τα έργα για το Μετρό! Έπρεπε να μετακινηθεί, πράγμα αδύνατον, γι’ αυτό… κατεδαφίστηκε και ξαναφτιάχτηκε σε άλλη περιοχή από την αρχή.

Ακολούθησαν τα «Συγκοινωνούντα Δοχεία» στην πλατεία του Ρέντη, το έργο στο Μετρό στη Δουκίσσης Πλακεντίας κ.ά. Έργα του κοσμούν πλατείες και κτίρια σε πολλές ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις, καθώς και στην Κίνα, τη Βραζιλία κ.ά.

Από τα κορυφαία και εντυπωσιακότερα έργα του είναι το ναυαγισμένο πλοίο, στο οποίο πνίγηκαν 81 Αλβανοί μετανάστες και το οποίο μετέτρεψε σε έργο Τέχνης. Το έργο με το συμβολικό τίτλο «Landing» (απόβαση) βρίσκεται μόνιμα τοποθετημένο στο λιμάνι του Ότραντο.