Τριάντα πέντε χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Στη δημιουργία της σειράς των εκπομπών συνεργάστηκαν:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθέτες: Γιάννης Ξανθόπουλος, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Γιώργος Σγουράκης και Περικλής K. Ασπρούλιας
Φωτογραφία: Στάθης Γκόβας
Ηχοληψία: Νίκος Παναγοηλιόπουλος
Μοντάζ: Σταμάτης Μαργέτης και Γιώργος Γεωργόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

Ο πολυσύνθετος συγγραφέας, που καταθέτει έργο, τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Γαλλικά Γράμματα, Βασίλης Αλεξάκης, παρουσιάζεται στο αποψινό «Μονόγραμμα».

Αθηναίος, με ρίζες από τη Σαντορίνη, γεννήθηκε στην Καλλιθέα το 1943. Τελείωσε το Γυμνάσιο στη Λεόντειο κι αυτό καθόρισε εν πολλοίς την πορεία του, αφού από το σχολείο αυτό, εξασφάλισε μια υποτροφία για να σπουδάσει Δημοσιογραφία στο εξωτερικό. Έτσι, σε ηλικία 17 ετών βρέθηκε σπουδαστής στη Γαλλία, στην Ανωτάτη Δημοσιογραφική Σχολή της Λιλ.

Τελειώνοντας τη Σχολή πηγαίνει στο στρατό, στη μόλις τότε δημιουργηθείσα, πριν από τη χούντα, Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων. Και επειδή την είχε ο στρατός, όσοι στρατιώτες είχαν σχέση με το σινεμά ή με τη δημοσιογραφία, ή γνώριζαν μια ξένη γλώσσα, υπηρετούσαν εκεί. Εκεί ο Βασίλης Αλεξάκης γνώρισε φίλους ζωής, όπως τον Πανουσόπουλο, τον Περάκη που έκανε και τη σχετική ταινία «Λούφα και Παραλλαγή», τον Θανάση Αρβανίτη, τον Τάκη Γιαννόπουλο. Εκεί άρχισε να τον ενδιαφέρει το σινεμά. Μετέφραζε ντοκιμαντέρ από τα γαλλικά και έγραφε τα κείμενα για τις εκφωνήτριες. Όλα αυτά για κάποιους μήνες, μέχρι που έγινε η χούντα που τους σταμάτησε, αφού έφερε δικούς της.

Ταυτόχρονα, δούλευε για ελληνικές εφημερίδες. Τα πρώτα κείμενα τα έδωσε τότε σ’ ένα περιοδικό που έβγαζε ο Κωστής Μπαστιάς.

Το 1968 έφυγε και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Παντρεύτηκε με Γαλλίδα το 1969, και μπόρεσε σχετικά εύκολα να βρει δουλειά. Ο ίδιος πιστεύει ότι βοήθησε κι ο Μάης του ’68, καθώς υπήρχε τότε ένα κλίμα πολύ φιλόξενο για τους ξένους.

Στο Παρίσι δούλεψε ως δημοσιογράφος στη «Le Monde» και κριτικός βιβλίου στο ειδικό ένθετο της ίδιας εφημερίδας. Άρχισε να εξοικειώνεται αρκούντως με τη γαλλική γλώσσα, στην οποία τελικά έγραψε τα πρώτα του μυθιστορήματα.

Έπειτα από μία δεκαετία στη Γαλλία, ζώντας με γαλλική οικογένεια, και γράφοντας κάθε μέρα γαλλικά ως δημοσιογράφος, περιγράφει πώς «άρχισαν να υποχωρούν τα ελληνικά». Όμως, αφού έγραψε τα πρώτα του βιβλία στα γαλλικά, αισθάνθηκε την ανάγκη να «ξαναμάθει ελληνικά», όπως λέει ο ίδιος. Να ξαναγράψει ελληνικά. Έτσι έγραψε το «Τάλγκο», το πρώτο βιβλίο στα ελληνικά και το οποίο αργότερα μετέφρασε στα γαλλικά. Το «Τάλγκο» κυκλοφόρησε στην Ελλάδα γύρω στο 1981 και έκτοτε πια χρησιμοποιεί και τις δύο γλώσσες. Γράφει πότε στη μία, πότε στην άλλη.

Η μοναξιά, η μνήμη, η φιλία, η πρώτη λέξη στην ιστορία του κόσμου, η ελληνική κρίση, είναι από τα θέματα που απασχολούν τα μυθιστορήματά του.

Ο Βασίλης Αλεξάκης έχει ασχοληθεί επίσης με το χιουμοριστικό σκίτσο και με τον κινηματογράφο.

Έργα του έχουν εκδοθεί, εκτός από τη Γαλλία, όπου κυκλοφορούν ταυτόχρονα σχεδόν με την Ελλάδα, στη Γερμανία, την Ισπανία, την Αρμενία, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αργεντινή, στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ.

Εκτός από τα βιβλία του, έχει σκηνοθετήσει τηλεταινίες, θεατρικά έργα και την ταινία μικρού μήκους «Είμαι κουρασμένος», που απέσπασε το Βραβείο του Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου το 1982.