Στην ΕΡΤ, η πορεία μιας εκπομπής 39 ετών!!!

Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης

Τριάντα εννέα χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.


Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ζωγράφος Γιάννης Αδαμάκος, ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, ο επιστήμονας και καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο γλύπτης Αριστείδης Πατσόγλου, η σκιτσογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κώστας Νεστορίδης, η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο ποιητής, αρθρογράφος και μελετητής τους παραδοσιακού μας τραγουδιού Παντελής Μπουκάλας, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο ζωγράφος Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, η συγγραφέας Τατιάνα Αβέρωφ, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ζωγράφος Μίνα Παπαθεοδώρου Βαλυράκη, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο λογοτέχνης Νάσος Βαγενάς, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο συγγραφέας Άλέξης Πανσέληνος, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η ηθοποιός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Κάρμεν Ρουγγέρη, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, και άλλοι.

Ο πρωτοπόρος και καταξιωμένος σε διεθνές επίπεδο γλύπτης Μανόλης Τζομπανάκης, ο καλλιτέχνης που συνδυάζει το «μπετόν αρμέ με τα ερωτικά είδωλα» το «κουαρτέτο με βιολιά, με τον ερωτικό χορό σε ξυλογραφία», συστήνεται στο Μονόγραμμα.
Γεννήθηκε στον Κεφαλά Αποκορώνου Χανίων το 1943, σε μια οικογένεια με επτά παιδιά.
Ο πατέρας του ήταν ένας εξαιρετικός επιπλοποιός, στο εργαστήριο του οποίου άρχισε να κάνει
σχέδιο και ξυλογλυπτική από την ηλικία των 6 - 7 ετών.
Σπούδασε γλυπτική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας «γιατί είχα μεγάλο έρωτα για
την Φλωρεντία από παιδί» κοντά στον Βενάντζο Κροτσέττι και στη συνέχεια ακολούθησε το
δάσκαλό του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης (1963-1969), όπου παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα διακοσμητικής και νωπογραφίας. Καλλιτέχνης ανθρωποκεντρικός, εμπνέεται τα θέματα του από την ιστορία, το μύθο, την αρχαία Ελλάδα, τη φύση, αλλά και την
κοινωνικοπολιτική ζωή.
Την περίοδο 1967-1970 που διετέλεσε επιμελητής της έδρας γλυπτικής του ιδρύματος στη Ρώμη,
του ήρθε η ιδέα, να πάρει σύρμα και να σχεδιάζει με αυτό. Πήρε κουλούρες σύρματος, πήγε στην
Πιάτσα Ναβόνα (Piazza Navona), το τέντωσε και το έκοψε σε κομμάτια. Μετά έβαλε μπετόν
μέσα. Κι έτσι γεννήθηκε το μπετόν αρμέ. Το μπετόν αρμέ σήμερα διδάσκεται στα Ιαπωνικά
πανεπιστήμια σαν προσωπική του τεχνική στην σύγχρονη Ευρωπαϊκή γλυπτική.
«Το μπετόν αρμέ θέλει, έτσι όπως δουλεύω εγώ, πάρα πολύ σχεδιασμό πριν. Υπάρχουν έργα που
τα σχεδιάζω για τρία χρόνια και τα εκτελώ σε λιγότερο χρόνο, σε δύο χρόνια. Όπως για
παράδειγμα, «Ο αστράτευτος μαχητής της Κρήτης», που είναι έξω από το Πολεμικό μουσείο. Το
σχεδίαζα για τρία χρόνια. Είναι 8 μέτρα επί 4 επί 2, δεν είναι ένα παιχνίδι».
Ασχολήθηκε με όλα τα υλικά, με την πέτρα, με το ξύλο, με τον ορείχαλκο, με ότι υλικό μπορεί να
δουλέψει κανείς, δημιουργώντας έργα τα οποία χαρακτηρίζονται από την έντονη κίνηση, ενώ με
την ανάλυση των μορφών σε γεωμετρικά σχήματα και την ανασύνθεσή τους με αιχμηρές τομές
όγκων τις ανάγει σε σύμβολα.
Το 1971 παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση στη γκαλερί Schneider στη Ρώμη, την οποία
ακολούθησαν ατομικές στην Ιταλία, στην Ελλάδα και άλλες χώρες. Έλαβε επίσης μέρος σε
Πανελλήνιες και σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως η Μπιενάλε
Γλυπτικής της Βουδαπέστης το 1975 και η Μπιενάλε del Bronzetto της Ραβέννας το 1979, όπου
κέρδισε το χρυσό μετάλλιο.
H Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων είχε παρουσιάσει μεγάλο μέρος της δουλειάς του το 2009.