Στην ΕΡΤ, η πορεία μιας εκπομπής 39 ετών!!!

Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης

Τριάντα εννέα χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.


Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ζωγράφος Γιάννης Αδαμάκος, ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, ο επιστήμονας και καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο γλύπτης Αριστείδης Πατσόγλου, η σκιτσογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κώστας Νεστορίδης, η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο ποιητής, αρθρογράφος και μελετητής τους παραδοσιακού μας τραγουδιού Παντελής Μπουκάλας, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο ζωγράφος Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, η συγγραφέας Τατιάνα Αβέρωφ, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ζωγράφος Μίνα Παπαθεοδώρου Βαλυράκη, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο λογοτέχνης Νάσος Βαγενάς, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο συγγραφέας Άλέξης Πανσέληνος, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η ηθοποιός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Κάρμεν Ρουγγέρη, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, και άλλοι.

Μια ξεχωριστή περίπτωση που αφήνει δυνατό το στίγμα του στα ελληνικά γράμματα αλλά και την
εποχή μας, είναι ο Γιώργος Χρονάς, ποιητής, συγγραφέας, εκδότης βιβλίων και του περιοδικού
«Οδός Πανός», στιχουργός, ραδιοφωνικός παραγωγός, που συστήνεται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε, τον Οκτώβριο του 1948, στον Πειραιά, από γονείς Αρκάδες. Τέσσερα αδέλφια, τρία
αγόρια και ένα κορίτσι.
Τα καλοκαίρια του τα περνούσε στη Μεγαλόπολη. Σ' αυτή την πόλη οφείλει ότι είδε αρχαίο θέατρο από οκτώ χρονών. Αγαπημένος του ήταν ο Ευριπίδης γιατί είχε λιγότερα χορικά και περισσότερο δραματικό τραγικό μέρος.

Ο Πειραιάς όμως είναι πάντα στην καρδιά του. «Ο Πειραιάς ήταν κάτι μοναδικό. Τώρα που
περνούν τα χρόνια, όλη η τέχνη μου και όλη η ζωή μου επιστρέφει στον Πειραιά. Το Πασαλιμάνι τα
σινεμά ...Όλα τα παλιά καράβια, ο ήχος τους, γνώρισα το περίφημο ρολόι, την ψαραγορά του».
Μεγάλωσε διαβάζοντας πρώτα εφημερίδες που έρχονταν καθημερινά στο σπίτι και πολύ αργότερα
βιβλία.

Ήθελε να σπουδάσει Νομική ή Φιλολογία. Πέτυχε δέκατος στην Ανωτάτη Εμπορική, γρήγορα
όμως τα παράτησε.

Τα πρώτα ποιήματα, τα έγραψε σε ηλικία 22-23 χρονών ακούγοντας ελληνικά και ξένα τραγούδια
και επιτρεπόμενα ρεμπέτικα της εποχής.

Επίσης, έχει γράψει στίχους, για πάνω από 50 τραγούδια! Με συνθέτες όπως ο Μάνος Χατζιδάκις ,
ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο Μιχάλης Τρανουδάκης, ο Γιώργος Ανδρέου.

Με ερμηνευτές όπως η Δήμητρα Γαλάνη, η Τάνια Τσανακλίδου, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Νίκος
Ξυλούρης, η Χάρις Αλεξίου, η Μαρία Δημητριάδη, o Παντελής Θεοχαρίδης, η Ελένη Δήμου.

Πνευματικό του παιδί και οι εκδόσεις “Οδός Πανός”. Κυκλοφόρησαν τον Ιανουάριο του 1981. Το
πρώτο τεύχος εκδόθηκε με χρήματα του Εξάντα, από τη Μάγδα Κοτζιά κι έγινε ανάρπαστο.
Επίσης και οι εκδόσεις “Σιγαρέτα”. Στα “Σιγαρέτα” τα οποία παρουσιάζονταν συγκροτήματα
Εγγλέζικα και Αμερικάνικα και βιογραφίες ηθοποιών.

Εξέδωσε συνολικά 27 βιβλία. Διηγήματα, ποιήματα, πεζά, θέατρο. Ανάμεσά τους και μερικές προσωπικότητες που «τις αγάπησα και τις σεβάστηκα».

Ξεκίνησε με τη βιογραφία της
Καίτης Γκρέυ το 1984. «Τη γυναίκα της Πάτρας», που ο Χατζιδάκις είπε γι' αυτό το βιβλίο ότι
είναι το καλύτερο βιβλίο που διάβασε στη ζωή του. Έκανε την Σεβάς Χανούμ, την Γιώτα Γιάννα,
την Καίτη Ντάλη.

«Έχω την εντύπωση ότι αυτοί που είναι αμόρφωτοι με έλκουν περισσότερο. Δεν ξέρω, επειδή η
μητέρα μου δεν έμαθε γράμματα, δεν την άφησε ο πατέρας της, κι επειδή πάντα το μοντέλο της ζωής, όταν ξεκινάμε στη ζωή μας είναι μέσα απ' το σπίτι μας, την οικογένειά μας, μην ξεχνάτε ότι όλες οι αρχαίες τραγωδίες ξεκινάνε με οικογενειακά δράματα, είτε Μυκηνών, είτε Θηβών, θηβαϊκός κύκλος, Μυκηναϊκός κύκλος, έτσι λένε οι μορφωμένοι».