Στην ΕΡΤ, η πορεία μιας εκπομπής 39 ετών!!!

Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης

Τριάντα εννέα χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.


Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ζωγράφος Γιάννης Αδαμάκος, ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, ο επιστήμονας και καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο γλύπτης Αριστείδης Πατσόγλου, η σκιτσογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κώστας Νεστορίδης, η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο ποιητής, αρθρογράφος και μελετητής τους παραδοσιακού μας τραγουδιού Παντελής Μπουκάλας, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο ζωγράφος Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, η συγγραφέας Τατιάνα Αβέρωφ, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ζωγράφος Μίνα Παπαθεοδώρου Βαλυράκη, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο λογοτέχνης Νάσος Βαγενάς, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο συγγραφέας Άλέξης Πανσέληνος, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η ηθοποιός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Κάρμεν Ρουγγέρη, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, και άλλοι.

Συγγραφέας, δικηγόρος, μεταφραστής, γιος δύο επιφανών λογοτεχνών και διανοούμενων, ο Αλέξης Πανσέληνος, συστήνεται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε το 1943 Αθήνα, δηλώνει Αθηναίος του κέντρου και αυτή θεωρεί πατρίδα του.

Πατέρας του, ο κορυφαίος διανοητής της γενιάς του ’30 Ασημάκης Πανσέληνος και μητέρα του η ποιήτρια και πεζογράφος, Έφη Πανσελήνου.

Τόπος των παιδικών παιχνιδιών του, το πίσω μέρος της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής.

«Η παιδική ηλικία τότε της δεκαετίας του '50 εξαρτιόταν πάρα πολύ από το διάβασμα, από τα βιβλία» αφηγείται. «Για τα παιδιά δεν υπήρχαν πολλές διασκεδάσεις πέρα απ' το διάβασμα. Είχα διαβάσει πάρα πολύ νωρίς, σε παιδική διασκευή βέβαια, τον «Γαργαντού» του Ραμπελαί τον «Δον Κιχώτη», του Ρόμπερτ Λουίς Στίβενσον τη «Νήσο των θησαυρών», του Δουμά τους «Τρεις Σωματοφύλακες»

Μεγαλώνοντας, άρχισε να διαβάζει κι απ' τα βιβλία της πλούσιας βιβλιοθήκης των γονιών του, με προτίμηση στα ξένα μυθιστορήματα και λιγότερο στα ελληνικά.

Στο σπίτι τους έρχονταν πολύ σημαντικοί άνθρωποι της εποχής. Ο Κάρολος Κουν, (ο Ασημάκης Πανσέληνος ως δικηγόρος είχε συντάξει το Καταστατικό του Θεάτρου Τέχνης), ο Ορέστης Κανέλλης ο Τάκης Ελευθεριάδης, ο Ροζέ Μιλιέξ και η Τατιάνα Μιλιέξ. Ποιητές, συγγραφείς, αρκετοί ψυχίατροι, γιατί εκείνη την εποχή η Ψυχιατρική είχε τα πάνω της, δεκαετία του '50 και του '60.

Στο σχολείο – Βαρβάκειο – υπήρξε κακός μαθητής, στο Πανεπιστήμιο – Νομική – εξίσου κακός φοιτητής.
Το γράψιμο, που ξεκίνησε από το Γυμνάσιο τον αποσπούσε από τα πάντα. Ωστόσο διετέλεσε για αρκετά χρόνια Ναυτοδικηγόρος στον Πειραιά, πριν αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη γραφή.

«Δεν υπήρξα ποτέ ενθουσιώδης νομικός αλλά πρέπει να πω ότι πήρα πράγματα από τη Νομική σαφώς. Πήρα καταρχήν αυτό που λέμε επιστημονικό τρόπο σκέψης, να οργανώνεις την σκέψη σου γύρω από ένα αντικείμενο…»

Στα βιβλία του δίνει ιδιαίτερη προσοχή και έμφαση στη γλώσσα και στο ύφος. Πρώτο του μυθιστόρημα το ’85 ήταν η «Μεγάλη Πομπή». Το πρώτο βιβλίο οι «Ιστορίες με σκύλους», ήδη είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Το μυθιστόρημα βραβεύτηκε το 1986 με το Κρατικό βραβείο.

Μετά έρχονται οι “Βραδιές μπαλέτου” το '92. Ακολουθεί το '96 η «Ζαΐδα» η οποία είχε τόση δουλειά και τον είχε απορροφήσει τόσο ώστε τον έσπρωξε κατά κάποιο τρόπο να αφήσει οριστικά την δικηγορία και να μπει στο δρόμο της συγγραφής με πολλά βραβεία, ποιήματα, μυθιστορήματα δοκίμια και μεταφράσεις.