Στην ΕΡΤ, η πορεία μιας εκπομπής 39 ετών!!!

Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης

Τριάντα εννέα χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.


Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ζωγράφος Γιάννης Αδαμάκος, ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, ο επιστήμονας και καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο γλύπτης Αριστείδης Πατσόγλου, η σκιτσογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κώστας Νεστορίδης, η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο ποιητής, αρθρογράφος και μελετητής τους παραδοσιακού μας τραγουδιού Παντελής Μπουκάλας, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο ζωγράφος Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, η συγγραφέας Τατιάνα Αβέρωφ, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ζωγράφος Μίνα Παπαθεοδώρου Βαλυράκη, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο λογοτέχνης Νάσος Βαγενάς, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο συγγραφέας Άλέξης Πανσέληνος, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η ηθοποιός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Κάρμεν Ρουγγέρη, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, και άλλοι.

Λίγοι είναι οι Έλληνες γλύπτες που δούλεψαν και στη χαρακτική. Ο Αριστείδης Πατσόγλου, σπουδαστής ακόμα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Εργαστήριο Γλυπτικής του Γιάννη Παππά, δοκίμασε τη μέθοδο της γραμμικής οξυγραφίας (eau-forte), χαράζοντας το πρόσωπο του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα, δολοφονημένου το 1965 σε αντικυβερνητική διαδήλωση.

Γεννήθηκε στη Λέσβο το 1941. Παρακολουθεί τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής και σχεδίου με δάσκαλο τον Θανάση Απάρτη, τον Μικρασιάτη Έλληνα γλύπτη, από τους σημαντικούς εκπροσώπους της μοντέρνας γλυπτικής στην Ελλάδα.

Από το 1965 ώς το 1969 σπούδασε γλυπτική με δάσκαλο τον Γ. Παππά στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Το 1970 μεταβαίνει στο Παρίσι, όπου συνεχίζει τις σπουδές του στη γλυπτική με δασκάλους τους César και R. Collamarini και στη χαρακτική με δάσκαλο τον J. Lagrange.
Ο Αριστείδης Πατσόγλου όταν ζούσε μόνιμα στο Παρίσι, μαζί με 50 διεθνείς καλλιτέχνες είχε ιδρύσει την ομάδα «Logos».

«Μέσα σ’ αυτή την ομάδα ήταν Γάλλοι καλλιτέχνες και ξένοι που ζούσαν στο Παρίσι. Από τους Γάλλους εικαστικούς ήταν ο Αντρέ Μασόν, ο Σεζάρ, ο Κουλομαρίνι. Από τους Έλληνες ήταν ο Τσαρούχης, ο Πιερράκος, ο Ανδρέου, κι από τους λογοτέχνες ήταν ο Αξελός, ο Άναλης κ.ά. Διαβάζονταν ποιήματα, γίνονταν ομιλίες διάφορες, και πάνω στην πολιτική, αλλά το ζητούμενο ήταν καθαρά πολιτιστικό…».

Η νοσταλγία για τη γενέθλια γη τον έφερε τα τελευταία χρόνια να ζει μόνιμα στην Ελλάδα. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.

Έχει έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα, γεγονός που αποτυπώνεται και στον αριθμό των ατομικών του εκθέσεων -ξεπερνούν τις 40– που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, κυρίως στη Γαλλία.

Το έργο του καθαρά ανθρωποκεντρικό με θέματα, είτε από τη Ελληνική Μυθολογία, είτε από τη σύγχρονη ζωή, πάντα με πρωταγωνιστή τον άνθρωπο, το κορίτσι, το αγόρι.

«Εκείνο που με κίνησε πάρα πολύ όταν άρχισα να δουλεύω τα μέταλλα, ήταν η κίνηση. Και αυτό μου το έδωσε το άλογο και οι χορευτικές κινήσεις. Γι’ αυτό και υπάρχουν μια σειρά έργα με το χορό ή με άλογα που έχω κάνει».
Η γλυπτική του είναι συνδυασμός στοιχείων από την παράδοση της αρχαίας ελληνικής τέχνης και τις σύγχρονες καλλιτεχνικές τάσεις. Ο ίδιος δεν προσχώρησε σε κανένα καλλιτεχνικό κίνημα, ούτε ακολούθησε ποτέ κάποια φόρμα, επαφιέμενος στην ευρηματικότητα της φαντασίας του.

Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στο Μουσείο Βορρέ στην Αθήνα, στο Τελλόγλειο Κέντρο της Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Centre Georges Pompidou στο Παρίσι, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Καναδά, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Τυνησίας.

Επίσης, έργα του βρίσκονται στον σταθμό του ΗΣΑΠ στον Άγιο Ελευθέριο στην Αθήνα, στο Gare de l’Est στο Παρίσι, στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και σε πολλές άλλες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.