Μια σειρά της Μαρίνας Δανέζη.

Αθήνα… Μητρόπολη-σύμβολο του ευρωπαϊκού Νότου, με ισόποσες δόσεις «grunge and grace», όπως τη συστήνουν στον πλανήτη κορυφαίοι τουριστικοί οδηγοί, που βλέπουν στον ορίζοντά της τη γοητευτική μίξη της αρχαίας ιστορίας με το σύγχρονο «cool».
Αλλά και μεγαλούπολη-παλίμψηστο διαδοχικών εποχών και αιώνων, διαχυμένων σε έναν αχανή ωκεανό από μπετόν και πολυκατοικίες, με ακαταμάχητα κοντράστ και εξόφθαλμες αντιθέσεις, στο κέντρο και τις συνοικίες της οποίας, ζουν και δρουν τα σχεδόν 4.000.000 των κατοίκων της.

Ένα πλήθος διαρκώς εν κινήσει, που από μακριά μοιάζει τόσο απρόσωπο και ομοιογενές, μα όσο το πλησιάζει ο φακός, τόσο καθαρότερα διακρίνονται τα άτομα, οι παρέες, οι ομάδες κι οι κοινότητες που γράφουν κεφάλαια στην ιστορίας της «ένδοξης πόλης».

Αυτό ακριβώς το ζουμ κάνει η κάμερα του ντοκιμαντέρ «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης», αναδεικνύοντας το άγραφο στόρι της πρωτεύουσας και φωτίζοντας υποφωτισμένες πλευρές του ήδη γνωστού.
Άνδρες και γυναίκες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας και εμβληματικές προσωπικότητες, ανήσυχοι καλλιτέχνες και σκληρά εργαζόμενοι, νέοι και λιγότερο νέοι, «βέροι» αστοί και εσωτερικοί μετανάστες, ντόπιοι και πρόσφυγες, καταθέτουν στα πλάνα του τις ιστορίες τους, τις διαφορετικές ματιές τους, τα μικρότερα ή μεγαλύτερα επιτεύγματά τους και τα ιδιαίτερα σήματα επικοινωνίας τους στον κοινό αστικό χώρο.

Το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» είναι ένα τηλεοπτικό ταξίδι σε ρεύματα, τάσεις, κινήματα και ιδέες στα πεδία της μουσικής, του θεάτρου, του σινεμά, του Τύπου, του design, της αρχιτεκτονικής, της γαστρονομίας που γεννήθηκαν και συνεχίζουν να γεννιούνται στον αθηναϊκό χώρο.
«Καρποί» ιστορικών γεγονότων, τεχνολογικών εξελίξεων και κοινωνικών διεργασιών, μα και μοναδικά «αστικά προϊόντα» που «παράγει» το σμίξιμο των «πολλών ανθρώπων», κάποια θ’ αφήσουν ανεξίτηλο το ίχνος τους στη σκηνή της πόλης και μερικά θα διαμορφώσουν το «σήμερα» και το «αύριο» όχι μόνο των Αθηναίων, αλλά και της χώρας.

Μέσα από την περιπλάνησή του στις μεγάλες λεωφόρους και τα παράπλευρα δρομάκια, σε κτίρια-τοπόσημα και στις «πίσω αυλές», σε εμβληματικά στέκια και σε άσημες «τρύπες», αλλά κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις των ίδιων των ανθρώπων-πρωταγωνιστών το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αποθησαυρίζει πρόσωπα, εικόνες, φωνές, ήχους, χρώματα, γεύσεις και μελωδίες ανασυνθέτοντας μέρη της μεγάλης εικόνας αυτού του εντυπωσιακού παλιού-σύγχρονου αθηναϊκού μωσαϊκού που θα μπορούσαν να διαφύγουν.

Με συνοδοιπόρους του ακόμη ιστορικούς, κριτικούς, κοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους, αναλυτές και με πολύτιμο αρχειακό υλικό το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αναδεικνύει διαστάσεις της μητρόπολης που μας περιβάλλει αλλά συχνά προσπερνάμε και συμβάλλει στην επανερμηνεία του αστικού τοπίου ως στοιχείου μνήμης αλλά και ζώσας πραγματικότητας.

Το κλεινόν μας άστυ λειτουργεί ως κινηματογραφικό πλατό για πάνω από έναν αιώνα, με το «φυσικό» σκηνικό του να δίνει το «παρών» πολύ νωρίς στη μεγάλη οθόνη -ήδη από τις πρώτες ταινίες του βωβού ελληνικού κινηματογράφου.

Χαρακτηριστικές, απ’ την άποψη αυτή, οι «Περιπέτειες του Βιλλάρ» όπου, μαζί με τον λαϊκό κωμικό Νικόλαο Σφακιανό/Σφακιανάκη, «συμπρωταγωνιστούν», από τα νεοκλασικά της Πανεπιστημίου μέχρι την αγνώριστη λεωφόρο Συγγρού και τα παραθαλάσσια προάστια του Φαλήρου, σε μια ταινία που αποτελεί ανεκτίμητης αξίας πορτρέτο της ελληνικής πρωτεύουσας στη δεκαετία του 20’.

Εξίσου σημαντικοί ως «μάρτυρες μιας εποχής» του αστικού τοπίου και της ζωής σ’ αυτό, «Οι απάχηδες των Αθηνών»: Άλλη μία προπολεμική ταινία, που κατέγραψε τοπόσημα της πόλης «συλλαμβάνοντας» την καθημερινότητα του 1930 στην Πλάκα, στου Ψυρρή, στην Αγορά, στο Θησείο, στο Γκάζι, στα Χαυτεία, στην Πλατεία Συντάγματος, στην Ομόνοια, στην οδό Σταδίου, στην Πανεπιστημίου…

Μεταπολεμικά, μπορεί ο Κακογιάννης στο «Κυριακάτικο Ξύπνημα» να ανέδειξε μια Αθήνα χαρούμενη, απλωμένη γύρω απ’ το Λυκαβηττό σε μικρά αστικά σπίτια, όπου ανθίζουν ο έρωτας και τα όνειρα, ωστόσο τη δεκαετία του ’50 στην κάμερα αποτυπώνεται με ένταση η ισοπεδωτική φτώχεια, με τους προσφυγικούς συνοικισμούς να αποτελούν συχνά το «ρεαλιστικό ντεκόρ» της.

Ταινίες όπως η «Μαγική Πόλις» του Ν. Κούνδουρου και η «Συνοικία το Όνειρο» του Αλ. Αλεξανδράκη διέσωσαν άλλωστε την εικόνα της «παραγκούπολης» στο Δουργούτι και του οικισμού του Ασυρμάτου, στον Περιφερειακό του Φιλοπάππου, συνοικισμοί που σήμερα δεν υπάρχουν.

Απ’ το ’60 και μετά, στη μεγάλη οθόνη αποτυπώνεται ευδιάκριτα η περίοδος της Αντιπαροχής και το αίτημα μετακόμισης από τις μονοκατοικίες στις πολυκατοικίες, ενώ στη δεκαετία του ’70 παλιός και νέος κινηματογράφος συμπορεύονται στρέφοντας το βλέμμα τους στους ανθρώπους με φόντο την πόλη.

Το ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της Πόλης στο Επεισόδιο «Η Αθήνα κινηματογραφικό πλατό» επιφυλάσσει ένα συναρπαστικό ταξίδι στην πρωτεύουσα με τη ματιά του σκηνοθέτη.

Και ταυτόχρονα, αποκαλύπτει μικρά μυστικά για ταινίες που λατρέψαμε. Όπως ότι το κτίριο Γκίνη του Πολυτεχνείου ήταν η …εμποροπιστωτική τράπεζα που υποτίθεται ότι δούλευε ο Χορν στο «Μια ζωή την έχουμε».

Ή ότι η περίφημη καγκελόπορτα στα γραφεία της Φίνος Φιλμ έχει μεταμορφωθεί κατά καιρούς από είσοδο Αστυνομικού Τμήματος και Νοσοκομείου μέχρι πύλη του Λιμεναρχείου Πειραιώς.

Απ’ την Αθήνα του Βέγγου στην Αθήνα του Παναγιωτόπουλου και απ’ την Αθήνα του Βούλγαρη στην Αθήνα του Περάκη και του Γκορίτσα, οι μετασχηματισμοί της πρωτεύουσας και των ανθρώπων της περνούν για δεκαετίες μέσα από τον φακό του σκηνοθέτη.

Μέχρι σήμερα, όπως μαρτυρούν πλάνα των Αλεξίου, Θεοδωράκη, Παπαδημητρόπουλου, Σακαρίδη, Φραντζή, η μεγαλούπολη δε σταμάτησε ποτέ να εμπνέει διαφορετικά κινηματογραφικά είδη και οπτικές, μέσα από τα αμέτρητα πρόσωπά της, τα εκτυφλωτικά της φώτα και τη σκοτεινή πλευρά της.

Στο επεισόδιο «Γυρίζοντας στην Αθήνα – Η Αθήνα κινηματογραφικό πλατό» το ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ προσκαλεί τον τηλεθεατή σε 50 λεπτά κινηματογραφικής μαγείας, με την Αθήνα μεγάλη πρωταγωνίστρια σε μια απίστευτη γκάμα ρόλων.

Συνοδοιπόροι μας στην εξερεύνηση της Αθήνας των γυρισμάτων και του σινεμά είναι με αλφαβητική σειρά οι:

Αλέξης Αλεξίου (Σκηνοθέτης – Σεναριογράφος), Θανάσης Γεντίμης (cinemanews.gr), Σωτήρης Γκορίτσας (Σκηνοθέτης), Στέλλα Θεοδωράκη (Σκηνοθέτις), Μαρία Μητροπούλου Κομνηνού (Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ταινιοθήκης της Ελλάδος), Αργύρης Παπαδημητρόπουλος (Σκηνοθέτης), Νίκος Περάκης (Σκηνοθέτης), Γιάννης Σακαρίδης (Σκηνοθέτης), Γιάννης Σκοπετέας (Καθηγητής Σκηνοθεσίας και Σεναριογραφίας Πανεπιστημίου Αιγαίου), Άγγελος Φραντζής (Σκηνοθέτης), Γιώργος Φρέντζος (Κινηματογραφιστής)