Μια σειρά της Μαρίνας Δανέζη.

Αθήνα… Μητρόπολη-σύμβολο του ευρωπαϊκού Νότου, με ισόποσες δόσεις «grunge and grace», όπως τη συστήνουν στον πλανήτη κορυφαίοι τουριστικοί οδηγοί, που βλέπουν στον ορίζοντά της τη γοητευτική μίξη της αρχαίας ιστορίας με το σύγχρονο «cool».
Αλλά και μεγαλούπολη-παλίμψηστο διαδοχικών εποχών και αιώνων, διαχυμένων σε έναν αχανή ωκεανό από μπετόν και πολυκατοικίες, με ακαταμάχητα κοντράστ και εξόφθαλμες αντιθέσεις, στο κέντρο και τις συνοικίες της οποίας, ζουν και δρουν τα σχεδόν 4.000.000 των κατοίκων της.

Ένα πλήθος διαρκώς εν κινήσει, που από μακριά μοιάζει τόσο απρόσωπο και ομοιογενές, μα όσο το πλησιάζει ο φακός, τόσο καθαρότερα διακρίνονται τα άτομα, οι παρέες, οι ομάδες κι οι κοινότητες που γράφουν κεφάλαια στην ιστορίας της «ένδοξης πόλης».

Αυτό ακριβώς το ζουμ κάνει η κάμερα του ντοκιμαντέρ «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης», αναδεικνύοντας το άγραφο στόρι της πρωτεύουσας και φωτίζοντας υποφωτισμένες πλευρές του ήδη γνωστού.
Άνδρες και γυναίκες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας και εμβληματικές προσωπικότητες, ανήσυχοι καλλιτέχνες και σκληρά εργαζόμενοι, νέοι και λιγότερο νέοι, «βέροι» αστοί και εσωτερικοί μετανάστες, ντόπιοι και πρόσφυγες, καταθέτουν στα πλάνα του τις ιστορίες τους, τις διαφορετικές ματιές τους, τα μικρότερα ή μεγαλύτερα επιτεύγματά τους και τα ιδιαίτερα σήματα επικοινωνίας τους στον κοινό αστικό χώρο.

Το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» είναι ένα τηλεοπτικό ταξίδι σε ρεύματα, τάσεις, κινήματα και ιδέες στα πεδία της μουσικής, του θεάτρου, του σινεμά, του Τύπου, του design, της αρχιτεκτονικής, της γαστρονομίας που γεννήθηκαν και συνεχίζουν να γεννιούνται στον αθηναϊκό χώρο.
«Καρποί» ιστορικών γεγονότων, τεχνολογικών εξελίξεων και κοινωνικών διεργασιών, μα και μοναδικά «αστικά προϊόντα» που «παράγει» το σμίξιμο των «πολλών ανθρώπων», κάποια θ’ αφήσουν ανεξίτηλο το ίχνος τους στη σκηνή της πόλης και μερικά θα διαμορφώσουν το «σήμερα» και το «αύριο» όχι μόνο των Αθηναίων, αλλά και της χώρας.

Μέσα από την περιπλάνησή του στις μεγάλες λεωφόρους και τα παράπλευρα δρομάκια, σε κτίρια-τοπόσημα και στις «πίσω αυλές», σε εμβληματικά στέκια και σε άσημες «τρύπες», αλλά κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις των ίδιων των ανθρώπων-πρωταγωνιστών το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αποθησαυρίζει πρόσωπα, εικόνες, φωνές, ήχους, χρώματα, γεύσεις και μελωδίες ανασυνθέτοντας μέρη της μεγάλης εικόνας αυτού του εντυπωσιακού παλιού-σύγχρονου αθηναϊκού μωσαϊκού που θα μπορούσαν να διαφύγουν.

Με συνοδοιπόρους του ακόμη ιστορικούς, κριτικούς, κοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους, αναλυτές και με πολύτιμο αρχειακό υλικό το «ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης» αναδεικνύει διαστάσεις της μητρόπολης που μας περιβάλλει αλλά συχνά προσπερνάμε και συμβάλλει στην επανερμηνεία του αστικού τοπίου ως στοιχείου μνήμης αλλά και ζώσας πραγματικότητας.

Αφιερωμένο στη μνήμη του Βαγγέλη Κοτρώνη...

Μια παράλληλη ιστορία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα στην Αθήνα, ξεπροβάλλει μέσα από τις σελίδες του εναλλακτικού περιοδικού Τύπου, μια ιστορία αντι-κουλτούρας και μυρωδιάς χαρτιού, γεμάτη με «στοιχεία γραφομηχανής», μοντάζ στο χέρι, «σπασμένες» εικόνες, ρηξικέλευθους τίτλους, απρόσμενα άρθρα, «προχωρημένες» αναλύσεις, ριζοσπαστισμό και αμέτρητες ώρες προσωπικής ή παρεΐστικης δουλειάς.

«Ανεπίσημα» εκδοτικά και συντακτικά εγχειρήματα, που όμως θα αφήσουν εποχή, τα χνάρια των οποίων ακολουθεί ο φακός του ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ – Ιστορίες της πόλης στο επεισόδιο «Εναλλακτικός περιοδικός Τύπος».

Πότε, πώς και γιατί σχηματίζεται το υπόγειο αυτό κύμα εναλλακτικής πληροφόρησης που εκδηλώνεται ουσιαστικά από το ’74 και μετά για να αφήσει τις επόμενες μια δυο δεκαετίες το στίγμα του στην αθέατη πλευρά της πόλης;

Από ποιους βγαίνουν τα εναλλακτικά έντυπα της μεταπολίτευσης, πού διανέμονται και ποιοι τα διαβάζουν; Μα κυρίως, τι είναι αυτό που τα γεννά; Ο «πόθος του αυτοπροσδιορισμού»; Η διάθεση αμφισβήτησης και κριτικής στον κυρίαρχο λόγο; Η ανάγκη για ενημέρωση πάνω σε θέματα που δεν θα περιλαμβάνονταν ποτέ στα «μεγάλα περιοδικά»;

Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι την πτώση της χούντας τα περιοδικά που κυκλοφορούσαν ήταν λίγα και τα περισσότερα παλιά, ανίκανα να αποτυπώσουν τη δυναμική των δεκαετιών του ’60 και του ’70 σε Ευρώπη και ΗΠΑ ή να ανοίξουν τις πύλες στον μοντερνισμό. Απ’ αυτή την άποψη «ένα μεγάλο κομμάτι του περιοδικού Τύπου είναι πρωτόφαντο, και μ’ αυτή την έννοια είναι εναλλακτικό», φέρνει δηλαδή ένα πρωτόγνωρο αέρα στην αθηναϊκή και ελληνική κοινωνία.

Ωστόσο, από τα τέλη του ’70 και έπειτα ο εναλλακτικός Τύπος θα είναι αυτός που θα αποτυπώσει και θα διαδώσει, στο μέτρο που αντιστοιχεί στο συνήθως περιορισμένο τιράζ του, τις «άλλες φωνές» στην πολιτική, τη μουσική, το θέατρο, το σινεμά, το βιβλίο.

Tο «Αντί» του Παπουτσάκη, το περιοδικό της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας «Πάλι», του Νάνου Βαλαωρίτη, τα περιοδικά «Panderma», «Κούρος» και «Ιδεοδρόμιο» του «αρχιερέα» του εναλλακτικού τύπου Λεωνίδα Χρηστάκη, φεμινιστικά και οικολογικά περιοδικά όπως η «Σκούπα» και η «Νέα Οικολογία», το «Κτήνος» του Ρενιέρη, αλλά και τα φανζίν μιας μουσικής δημοσιογραφίας «απ’ τα κάτω», τα θεατρικά «Δρώμενα» του Λαγκαδινού, το «Πλανόδιον» και ο «Ιχνευτής» είναι μερικοί μόνο από τους τίτλους που μας θυμίζουν ή μας συστήνουν οι εικόνες και οι αφηγήσεις του επεισοδίου. Μαζί με τις γωνιές που πάντα διατηρούσε το κλεινόν μας άστυ για τη διακίνησή τους: όπως τα περίπτερα της Κάνιγγος «τα βαρυφορτωμένα με underground, πολιτικά και εναλλακτικά έντυπα», ο πάγκος του Νικόλα Άσιμου ή τα βιβλιοπωλεία «Ψάθινο Καρότο» και «Pop 11»…

Πλευρές του «Εναλλακτικού περιοδικού Τύπου» φωτίζουν με αλφαβητική σειρά οι:

Κωστής Ζουλιάτης (Μουσικός / Ερευνητής), Σάκης Κουρουζίδης (Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη ), Νίκος Λαγκαδινός (Δημοσιογράφος), Χρίστος Μάης (Ιστορικός), Άννα - Ευφροσύνη Μιχοπούλου (Ερευνήτρια ιστορίας των γυναικών), Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης (Συγγραφέας), Γιάννης Ν. Μπασκόζος (Δημοσιογράφος / Συγγραφέας), Δημήτρης Παναγιωτάτος (Σκηνοθέτης / Συγγραφέας), Νεκτάριος Παπαδημητρίου (Ιδιώτης), Γιάννης Πατίλης (Ποιητής / Εκδότης), Ηρακλής Ρενιέρης (Το Κτήνος!), Αντώνης Φράγκος (Παραγωγός Ραδιοφώνου), Έλενα Χαμαλίδη (Ιστορικός τέχνης / Επ. καθηγήτρια Ιονίου Πανεπιστημίου)