Η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ συμμετείχε στους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, που διοργάνωσε η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, παρουσιάζοντας τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού, μελοποιημένο από τον Νικόλαο Μάντζαρο, σε διεύθυνση, ενορχήστρωση και επεξεργασία του συνθέτη και μαέστρου Άλκη Μπαλτά.

Το εμβληματικό έργο παρουσιάστηκε αυτούσιο στο Πανελλήνιο Ηρώο Εθνικής Παλιγγενεσίας Αγωνιστών 1821, στην Αγία Λαύρα Καλαβρύτων, την Παρασκευή 23 Ιουλίου 2021, στις 20:30.

Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος – Μάντζαρος (1795-1872), ο συνθέτης του Εθνικού μας Ύμνου, ήταν στενός φίλος του Διονυσίου Σολωμού και γοητεύτηκε από το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν». Το επαναστατικό και ρομαντικό περιεχόμενο του έργου επηρέασε βαθιά τον Μάντζαρο που επιθυμούσε ο ύμνος να τραγουδιέται απ’ όλους τους επαναστατημένους Έλληνες. Ο Μάντζαρος μελοποίησε το 1823 και τις 158 τετράστιχες στροφές του έργου.

Την πρώτη αυτή μελοποίηση (διότι ακολούθησαν και άλλες τέσσερις), ενορχήστρωσε το 1999 για συμφωνική ορχήστρα, σολίστ, μικτή και παιδική χορωδία και επεξεργάστηκε αριστουργηματικά, ο διαπρεπής αρχιμουσικός Άλκης Μπαλτάς, και με αυτή τη μορφή παρουσιάστηκε στην Κεφαλονιά, από το τότε Κέντρο Χορωδιακής Πράξης, που διηύθυνε ο αείμνηστος μαέστρος Αντώνης Κοντογεωργίου.

Με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ συμπράττουν η Μικτή Χορωδία και η Παιδική Χορωδία «Πολυφωνικής Χορωδίας Πάτρας», ενώ η μέτζο σοπράνο Ειρήνη Καράγιαννη απαγγέλει, εμβόλιμα, αποσπάσματα από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν».

«Η ενορχηστρωτική επεξεργασία του έργου, υπήρξε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και απαιτητική εργασία, όχι μόνο για τα μουσικά προβλήματα που έπρεπε να λυθούν, αλλά και γιατί πρόκειται για ένα έργο που συναισθηματικά είναι άρρηκτα δεμένο με τον Ελληνισμό και την Ιστορία του», σημειώνει ο Άλκης Μπαλτάς.

Ο Ν. Μάντζαρος έγραψε το έργο για τετράφωνη ανδρική χορωδία και πιάνο. Ο Άλκης Μπαλτάς μετέγραψε το χορωδιακό μέρος για τετράφωνη μικτή χορωδία και παιδική χορωδία, κρατώντας το μουσικό κείμενο απολύτως αναλλοίωτο με μοναδική εξαίρεση σε ορισμένα σημεία όπου τετράφωνα μέρη μετατρέπονται σε μέρη με λιγότερες φωνές.

Η συμμετοχή της ορχήστρας με «διακριτικές» μελωδικές γραμμές που προέρχονται από την αρμονία που χρησιμοποίησε ο συνθέτης και που η παρουσία τους δεν είναι πρωτεύουσα αλλά ενσωματώνεται αρμονικά στο έργο, ήταν ένα από τα βασικά μελήματα της παρούσας ενορχήστρωσης. Επίσης, βασικός στόχος ήταν η, άλλοτε μακρινή και συνηθέστερα πιο έντονη, μίμηση ενορχηστρωτικών τεχνικών της ιταλικής μουσικής και ιδιαίτερα της ιταλικής όπερας του 19ου αιώνα.

Στην ενορχηστρωτική προσέγγιση πολύτιμος βοηθός υπήρξε ο στίχος του Δ. Σολωμού. Μέσα από τους συνδυασμούς των ηχοχρωμάτων της ορχήστρας, ή με διάφορες χαρακτηριστικές τεχνικές των οργάνων (όπως τρέμολο, πιτσικάτο κ.ά.) έγινε μια συνειδητή προσπάθεια ηχοζωγραφικής του μνημειώδους αυτού κειμένου με την προσοχή, όμως, πάντοτε στραμμένη στο να αποφευχθούν φτηνά ρεαλιστικές μουσικές αναπαραστάσεις. Ενορχηστρωτική πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν οι θρησκευτικές και οι πολεμικές σκηνές, το βουητό της θάλασσας, το ατένισμα προς τ’ άστρα των πολεμιστών που αφήνουν την τελευταία τους πνοή, καθώς και πολλές άλλες εικόνες και νοήματα του έργου.