Η πορεία μιας εκπομπής πνευματικού - πολιτιστικού περιεχομένου συνεχίζει στην ΕΡΤ. Πρόκειται για το Μονόγραμμα, που πλέον βαδίζει στην 31ή χρονιά παρουσίας του στο τηλεοπτικό τοπίο του τόπου μας.

Το Μονόγραμμα έχει καταγράψει αυτοβιογραφικά, με μοναδικό πιστεύουμε τρόπο, τα πρόσωπα που σηματοδότησαν και σηματοδοτούν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, καλλιτεχνική, επιστημονική, πολιτιστική και γενικότερα τη κοινωνική ζωή της σύγχρονης Ελλάδας.

Ο Τύπος έχει χαρακτηρίσει το Μονόγραμμα ως «εθνικό αρχείο» και δεκάδες από τις 280 περίπου εκπομπές (που έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα) βρίσκονται ενταγμένες στο Μουσείο-Αρχείο της ΕΡΤ και μπορεί κάθε πολίτης να τις δει ολόκληρες στο διαδίκτυο (ert-archives.gr).

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος, με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Τα πρόσωπα που θα αυτοβιογραφηθούν στο νέο κύκλο της σειράς (θα προβληθούν από το Φεβρουάριο 2013 στην ΕΤ1) είναι τα εξής:

Γιάννης Κουνέλλης, εικαστικός καλλιτέχνης
Ingemar Rhedin, σουηδός καθηγητής, ελληνιστής, μεταφραστής στα σουηδικά των ελλήνων ποιητών: Οδυσσέα Ελύτη «Το Άξιον Εστί», Σεφέρη, Σικελιανού, Ρίτσου, Αναγνωστάκη, Λειβαδίτη κ.ά. και τώρα μεταφράζει το έργο της Κικής Δημουλά
Λουκάς Καρυτινός, αρχιμουσικός
Κική Δημουλά, ποιήτρια - ακαδημαϊκός
Πέτρος Θέμελης, καθηγητής - αρχαιολόγος
Γιώργος Κοντογιώργης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης
Θανάσης Βαλτινός, συγγραφέας - ακαδημαϊκός
Θόδωρος Παπαγιάννης, γλύπτης
Θανάσης Σπυρόπουλος, καραγκιοζοπαίχτης - θέατρο σκιών
Γιώργος Μιχαηλίδης, σκηνοθέτης - συγγραφέας

Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών στους: Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη

Κατά την πανηγυρική συνεδρία της 28ης Δεκεμβρίου 2012, η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε τον Γιώργο και την Ηρώ Σγουράκη για το σύνολο του έργου τους στην ελληνική τηλεόραση.
Το σκεπτικό - απόσπασμα της εκθέσεως του Γενικού Γραμματέως της Ακαδημίας Αθηνών κ. Βασιλείου Χ. Πετράκου που αναγνώσθηκε έχει ως εξής:

ΤΑΞΙΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

-Βραβείο της Ακαδημίας απονέμεται εις τους κινηματογραφικούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γεώργιο και Ηρώ Σγουράκη για το σύνολο του πολυετούς και σημαντικού έργου τους.

Προικισμένοι με καλλιτεχνικό ταλέντο, δημιούργησαν για την τηλεόραση μεγάλο αριθμό εκπομπών πνευματικού, καλλιτεχνικού και ιστορικού περιεχομένου και παρουσίασαν με εικόνες, με λόγο και οικονομία περιόδους ιστορικές και πρόσωπα που δημιουργούν στους Έλληνες ψυχική ανάταση.

Οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο «για τις επόμενες γενεές».

Αποτελεί σημαντική αναγνώριση, να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά η Ακαδημία βραβεύει και μάλιστα ομόφωνα τηλεοπτικό έργο και κυρίως αναγνωρίζει με την αναφορά: «οι βιογραφικές τους εκπομπές», το έργο που έχει επιτελεστεί με την πνευματική - πολιτιστική σειρά «Μονόγραμμα», που συνεχίζει για 31ή χρονιά στη δημόσια τηλεόραση (ΕΤ 1).

Στη συγκεκριμένη εκπομπή, παραγωγής 1985, αυτοπαρουσιάζεται ο κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας Κωνσταντίνος Δημαράς.

Η αυτοβιογραφική παρουσίαση του Κωνσταντίνου Δημαρά αρχίζει με την αναφορά στο γενεαλογικό του δέντρο. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1904, τρίτο παιδί εύπορης αστικής οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν Πελοποννήσιος και η μητέρα του από τη Βέροια γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη. Αδελφός της μητέρας του, Σμαράγδας, ήταν ο πολιτικός Κωνσταντίνος Ρακτιβάν. Ο ίδιος εξηγεί τους λόγους που προσδιόρισε το όνομά του ως Κ. Θ. Δημαράς με το αρχικό του πατέρα του Θησέα, ώστε να είναι αναγνωρίσιμο.

Ενώ ο φακός της εκπομπής περιηγείται στο γραφείο του σπιτιού του και στην προσωπική του βιβλιοθήκη ο Κωνσταντίνος Δημαράς αφηγείται την προσωπική του πορεία, έχοντας διανύσει 80 χρόνια γόνιμης πνευματικής ζωής. Μιλάει για τις επιρροές των νεανικών του χρόνων που άρχισαν να τον διαμορφώνουν πνευματικά όπως, η επαφή του, μέσω του θείου του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν, με την προσωπικότητα του Αδαμάντιου Κοραή. Αναφέρεται στην πρώτη του επαφή με τη λογοτεχνία και τα Γράμματα, καθώς και στην επίδραση των δασκάλων του, όπως του φιλόλογου και καθηγητή του στο γυμνάσιο Γιάννη Αποστολάκη, ενώ στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανάμεσα στους καθηγητές που τον επηρέασαν ήταν ο Θεόφιλος Βορέας, που του έδειξε τη σημασία των θετικών επιστημών και ο Κωνσταντίνος Άμαντος που τον ενθάρρυνε στις ιστορικές του ροπές.

Μελετητής και θαυμαστής του Κωστή Παλαμά, ο Κωνσταντίνος Δημαράς μιλάει για τη γνωριμία του με τον ποιητή σε ηλικία 12 ετών αλλά και για την προσφορά του Παλαμά στα Ελληνικά Γράμματα. Περιγράφει, ακόμη, τη συναναστροφή του με τους λόγιους της εποχής παράλληλα με την ακαδημαϊκή δραστηριότητα των φοιτητικών του χρόνων, και μιλάει για το συλλογικό φαινόμενο της γενιάς του ’30.

Κατόπιν, αναφέρεται στις νεανικές του δημοσιεύσεις. Το 1926 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο «Δοκίμιον περί της φυσικής θεολογίας των σοφιστών». Τα πρώτα του δημοσιεύματα το 1927, συμπίπτουν με τη συνεργασία του με το περιοδικό «Ελληνικά Γράμματα» του Κωστή Μπαστιά. Μιλάει, επίσης, για την εμπειρία του από την εργασία του ως επιμελητή συντάκτη στη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» του Πυρσού. Το 1936 αρχίζει η τακτική εβδομαδιαία συνεργασία του με την εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα». Ιδιαίτερη μνεία κάνει στις δημοσιεύσεις του στις επιφυλλίδες του «Βήματος» και στα θέματα με τα οποία καταπιάστηκε στην 50χρονη έως τότε συνεργασία του με τη συγκεκριμένη εφημερίδα. Κάνει, επίσης, αναφορά στο διδακτικό του έργο το 1970 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Έργο ζωής του Κων. Δημαρά υπήρξε η «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», της οποίας το 1948 κυκλοφόρησε η πρώτη δίτομη έκδοση, έπειτα από πολυετή προετοιμασία. Στην εκπομπή εξηγεί τους λόγους που τον ώθησαν στη συγγραφή του έργου.

Το 1951, κλήθηκε από τον τότε υπουργό Παιδείας Γεώργιο Παπανδρέου να οργανώσει το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών. Μιλάει γι’ αυτή την πρωτοβουλία, καθώς και για τη συμβολή του στην ίδρυση ενός νέου ερευνητικού φορέα το 1958, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Στη διάρκεια της αφήγησής του ο Κ. Θ. Δημαράς περιγράφει τη σταδιακή μετατόπιση των ιδεολογικών του ενδιαφερόντων του από τις ιδεαλιστικές επιδράσεις, τον ιδανισμό και τις μορφές θρησκευτικότητας που κατακλύζουν το προγενέστερο έργο του, προχωρώντας προς τον ορθολογισμό και το κριτικό πνεύμα.