Τριάντα πέντε χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Στη δημιουργία της σειράς των εκπομπών συνεργάστηκαν:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθέτες: Γιάννης Ξανθόπουλος, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Γιώργος Σγουράκης και Περικλής K. Ασπρούλιας
Φωτογραφία: Στάθης Γκόβας
Ηχοληψία: Νίκος Παναγοηλιόπουλος
Μοντάζ: Σταμάτης Μαργέτης και Γιώργος Γεωργόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς «ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ» παρακολουθούμε τη ζωή και το έργο της Μαρίας Ιορδανίδου (1897-1989).
Η ίδια κάνει αναδρομή στην πορεία της, εξιστορώντας τις συνθήκες μέσα στις οποίες ξεκίνησε να γράφει τη «Λωξάντρα», αλλά και τα άλλα βιβλία της όπως, «Διακοπές στον Καύκασο» «Σαν τα τρελά πουλιά», «Στου κύκλου τα γυρίσματα», «Η αυλή μας», για τα οποία βραβεύτηκε από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με τον Χρυσό Σταυρό.
Επιχειρεί να εξηγήσει τους λόγους που τα βιβλία της γνώρισαν τεράστια απήχηση και αγαπήθηκαν από το ελληνικό κοινό.
Περιγράφει τη ζωή της στην Πόλη όπου γεννήθηκε, στιγμές από τα παιδικά της χρόνια και τις σπουδές της στο Κολέγιο της Πόλης. Αναφέρεται ακόμη, στην καθημερινή ζωή στην Πόλη των αρχών του 20ου αι. και στους κατοίκους της, που αποτελούσαν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων, στο θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων και στις σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων.
Συνεχίζοντας την αφήγηση της ζωής της, θυμάται πώς βρέθηκε στη Ρωσία κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πώς βίωσε τα γεγονότα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Μιλάει για την παραμονή της μετά στην Αλεξάνδρεια, όπου βρέθηκε για λόγους βιοποριστικούς, και τη συμμετοχή της στο Κομμουνιστικό Κόμμα Αιγύπτου. Στην Αλεξάνδρεια συνδέθηκε με την αριστερή διανόηση και το 1923 παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Ιορδάνη Ιορδανίδη.
Κατόπιν, αναφέρεται στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής Κατοχής, στη σύλληψή της από τους Ιταλούς και την κράτησή της στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Λάρισας, αλλά και στον αγώνα επιβίωσης της οικογένειάς της μετά τον πόλεμο.
Τέλος, αφηγείται γιατί στράφηκε στο γράψιμο στα 60 της χρόνια και μιλάει για το κίνητρο που την ώθησε στη συγγραφή της «Λωξάντρας», ένα από τα πιο αγαπημένα και πολυδιαβασμένα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπου μέσα από την ιστορία της γιαγιάς της στην Πόλη, ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, ακούγονται αποσπάσματα από τα βιβλία της Μ. Ιορδανίδου που διαβάζει η Αλίκη Αλεξανδράκη.
Προβάλλεται ακόμη αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό.