Τριάντα πέντε χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Στη δημιουργία της σειράς των εκπομπών συνεργάστηκαν:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθέτες: Γιάννης Ξανθόπουλος, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Γιώργος Σγουράκης και Περικλής K. Ασπρούλιας
Φωτογραφία: Στάθης Γκόβας
Ηχοληψία: Νίκος Παναγοηλιόπουλος
Μοντάζ: Σταμάτης Μαργέτης και Γιώργος Γεωργόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

Από το σπίτι του στη Σάμο, κι ενώ ο φακός της κάμερας καταγράφει εικόνες του νησιού, ο Αλέξης Σεβαστάκης μιλάει για τη ζωή του, τη δράση του και το συγγραφικό του έργο.

Ο Αλέξης Σεβαστάκης γεννήθηκε το 1925 στα Σακουλέικα της Σάμου από γονείς αγρότες. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην αφήγησή του, μεταξύ άλλων, περιγράφει βιώματα των παιδικών του χρόνων και ανασύρει μνήμες από τις αφηγήσεις της Μικρασιατικής Εκστρατείας ή την πολιτική διαίρεση Βενιζελικών και Κωνσταντινικών που δίχαζε το νησί. Το 1943 πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, αντάρτης στα βουνά της Σάμου, έφυγε στη Μέση Ανατολή και ύστερα από σύλληψη μεταφέρθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, τη Ράφα και του Σουδάν.

Με την απελευθέρωση γυρίζει στη Σάμο και διευθύνει την εφημερίδα "Ελεύθερη Σάμος". Στην εκπομπή μιλάει για την πολιτική του δραστηριότητα, όταν το 1959 εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος στο νησί και από το 1961 και μετά πολιτεύτηκε με την ΕΔΑ θέτοντας βουλευτική υποψηφιότητα στη Σάμο. Την περίοδο 1964-1967 ήταν αντιδήμαρχος στο Καρλόβασι. Αναφέρεται, επίσης, στην εφημερίδα «Δημοκρατική» που εξέδιδε προδικτατορικά στη γενέτειρά του.

Το 1967 εξορίστηκε από το απριλιανό καθεστώς στη Γυάρο και στη Λέρο. Περιγράφει τους λόγους που ξεκίνησε το γράψιμο κατά την περίοδο εκτόπισής του στο Παρθένι της Λέρου, τότε που έγραψε το αστυνομικό μυθιστόρημα «Σφαγείο», όπως και τη σχέση του με τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος τον παρότρυνε να δημοσιεύσει τα πρώτα του διηγήματα. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο βιβλίο του «Το Αντάρτικο Ιππικό της Θεσσαλίας» το οποίο εκδόθηκε το 1978.

Μιλάει τέλος για τα θεατρικά του έργα και τη συνεργασία του με τον Κάρολο Κουν. Το 1970 έγραψε τα μονόπρακτα "Πολιορκία Α" και "Πολιορκία Β", τα οποία ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν (1978). Το θεατρικό του έργο "Κατάθεση" ανέβηκε το 1981 στο Θέατρο του Πειραιά, ενώ το "Ταξίδι Εργασίας" το 1982 στο Δωδεκανησιακό Θέατρο.