Στην ΕΡΤ, η πορεία μιας εκπομπής 39 ετών!!!

Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης

Τριάντα εννέα χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.


Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ζωγράφος Γιάννης Αδαμάκος, ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, ο επιστήμονας και καθηγητής του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο γλύπτης Αριστείδης Πατσόγλου, η σκιτσογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κώστας Νεστορίδης, η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο ποιητής, αρθρογράφος και μελετητής τους παραδοσιακού μας τραγουδιού Παντελής Μπουκάλας, ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, ο αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο ζωγράφος Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, η συγγραφέας Τατιάνα Αβέρωφ, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ζωγράφος Μίνα Παπαθεοδώρου Βαλυράκη, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο λογοτέχνης Νάσος Βαγενάς, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο συγγραφέας Άλέξης Πανσέληνος, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η ηθοποιός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Κάρμεν Ρουγγέρη, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, και άλλοι.

Μια εκφραστική φωνή, με ένα σπάνιο μέταλλο που αντηχεί λες κι έρχεται από τα βάθη των αιώνων του πολιτισμού μας, είναι αυτή του σεμνού καλλιτέχνη Λάκη Χαλκιά, που αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα αυτής της εβδομάδας.

Γεννήθηκε στα Γιάννενα και είναι γιος του μεγάλου κλαρινίστα Τάσου Χαλκιά που έγραψε ιστορία ανά την επικράτεια στις γιορτές και στα πανηγύρια. Ανήκει στην τέταρτη γενιά της οικογένειας των Χαλκιάδων, τη μεγαλύτερη μουσική οικογένεια στη χώρα μας.

Ασχολείται με την μουσική και το τραγούδι από 7 ετών, ενώ στα 16 του εργάζεται πια ως επαγγελματίας.

«Το Δημοτικό Τραγούδι ήταν το πρώτο μου σχολείο, δηλαδή η Δημοτική Ποίηση. Αυτή άκουγα από τους δικούς μου, αυτή έμαθα από τους δικούς μου. H πρώτη αυτή εικόνα που μου έδωσε το Δημοτικό Τραγούδι με ακολουθούσε πάντα, σε όλη μου τη διαδρομή».

Ανήσυχο πνεύμα, εκτός από το δημοτικό παραδοσιακό τραγούδι, ο Λάκης Χαλκιάς, δηλώνει “εραστής του γνήσιου βυζαντινού μέλους”, και ευτύχησε να τραγουδήσει τους μεγαλύτερους ποιητές και τους μεγαλύτερους συνθέτες της χώρας μας. Λαϊκό, ρεμπέτικο, έντεχνο και πολιτικό - κοινωνικό τραγούδι.

Από το 1960 μέχρι το 1967 εμφανίζεται πλάι στη Σωτηρία Μπέλλου, το Στέλιο Καζαντζίδη, το Γρηγόρη Μπιθικώτση, το Γιώργο Ζαμπέτα. Το 1967 φεύγει για τις ΗΠΑ και τον Καναδά, όπου μεταξύ άλλων συνεργάζεται με τον Άντονι Κουίν στην πόλη Σακραμέντο της Καλιφόρνιας, στην παρουσίαση του έργου: «Ζορμπάς».

Το 1971, επιστρέφει στην Ελλάδα και αρχίζει να ηχογραφεί λαϊκά τραγούδια σε συνεργασία με τους Χρήστο Νικολόπουλο, Λουκιανό Κηλαϊδόνη, Γιάννη Μαρκόπουλο, και λαμβάνει μέρος στα πιο σημαντικά έργα του συνθέτη όπως «Θητεία» «Μετανάστες» «Θεσσαλικός Κύκλος» «Οροπέδιο» κ.α.

Το 1977 θα κυκλοφορήσει σε δίσκο η σημαντικότερη δουλειά του Γιάννη Μαρκόπουλου «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», σε ποίηση Διονυσίου Σολωμού. Στο έργο αυτό, οι ερμηνείες των Νίκου Ξυλούρη και Λάκη Χαλκιά αλλά και της Ειρήνης Παπά θα αφήσουν εποχή.

Τον Ιανουάριο του 2000 ο Λάκης Χαλκιάς σε πρώτη συνεργασία με τον συνθέτη Χρήστο Λεοντή ερμηνεύει το έργο του συνθέτη με τον τίτλο: «Καταχνιά» με πρωτοβουλία και διοργάνωση της συναυλίας από την Ελληνική Βουλή.

«Έργο ζωής» για τον ίδιο, και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, θεωρεί το μουσικό έργο «2.500 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ» (Από τον Όμηρο μέχρι Σήμερα), αφού αφιέρωσε 12 χρόνια για να το ολοκληρώσει μελετώντας και ερευνώντας προς όλες τις κατευθύνσεις.

Στις 11 Απριλίου 1995, με πρωτοβουλία της ΓΣΕΕ παρουσιάζεται το έργο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου και ηχογραφείται ζωντανά. Κορυφαία στιγμή της καλλιτεχνικής του καριέρας ήταν όταν στις 28 Μαΐου του 2002, το έργο παρουσιάστηκε στο Θέατρο Ηρώδου του Αττικού.

Μέχρι σήμερα έχει κάνει πάνω από 2.500 συναυλίες στην Ελλάδα και το Εξωτερικό και τις έχουν παρακολουθήσει πάνω από 8.500.000 κόσμος.