Τριάντα πέντε χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Στη δημιουργία της σειράς των εκπομπών συνεργάστηκαν:
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Σκηνοθέτες: Γιάννης Ξανθόπουλος, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Γιώργος Σγουράκης και Περικλής K. Ασπρούλιας
Φωτογραφία: Στάθης Γκόβας
Ηχοληψία: Νίκος Παναγοηλιόπουλος
Μοντάζ: Σταμάτης Μαργέτης και Γιώργος Γεωργόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

Ο Τάκης Κατσουλίδης αυτοβογραφείται στο «Μονόγραμμα» αυτής της εβδομάδας, θέτοντας και απαντώντας στα ερωτήματα που τον απασχόλησαν μια ζωή. Πώς σχεδιάζεις ένα γράμμα; Πώς το ζωγραφίζεις. Πώς δαμάζεις τα καθαρά ελληνικά, δύσκολα γράμματα, όπως το ζ και το ξ; Εικονογραφείται η γλώσσα;

Ποιο το περιεχόμενο του βιβλίου «Το σχέδιο του γράμματος», το οποίο έγραψε ο Τάκης Κατσουλίδης, που χάρη στη δική του επίπονη και σκληρή δουλειά έχουμε ελληνικές γραμματοσειρές και δεν δανειζόμαστε πια από ξένες; Γιατί ο Κατσουλίδης ανήγαγε το ελληνικό γράμμα σε Τέχνη, Τέχνη ελληνική.

Ως ζωγράφος και ως χαράκτης έχει διακριθεί σε πολλές εκθέσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Ο Τάκης Κατσουλίδης γεννήθηκε στη Μεσσήνη. Παιδί της Κατοχής, ήρθε με 300 δραχμές στην Αθήνα για να σπουδάσει Νομική, όμως τα ίδια του τα βήματα τον οδήγησαν στη γοητευτική όσο και δύσκολη περιπέτεια της ζωής του: σπούδασε με πολλές δυσκολίες Χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Έδωσε εξετάσεις και στη Ζωγραφική αλλά κυρίως τον ενδιέφερε η Χαρακτική. Είχε την τύχη, όπως λέει ο ίδιος, να έχει καθηγητή τον Γιάννη Κεφαλληνό, και στο προκαταρκτικό τον Γιάννη Μόραλη. «Για τον Κεφαλληνό μπορώ να πω ότι ήταν ο δάσκαλος, ο μεγάλος δάσκαλος για μένα, που δεν τον ξεπέρασα ούτε στο Παρίσι όταν πήγα…» λέει ο ίδιος. Παράλληλα, για να σταθεί στην Αθήνα, δούλευε. Κατ’ αρχήν έφτιαχνε γράμματα στα ντεκόρ του κινηματογράφου, αλλά μετά έπιασε δουλειά σ’ ένα εργαστήριο λιθογραφίας που τύπωνε το περιοδικό «Θησαυρός» και διάφορα άλλα πράγματα. Εκεί έμαθε και τη λιθογραφία. Στη συνέχεια σπούδασε με υποτροφία του ΙΚΥ, στην École des Beaux-Arts στο Παρίσι.

Πριν φύγει για το Παρίσι συνεργάστηκε και με τον Τάσσο. Ο Τάσσος τότε είχε αναλάβει να φτιάξει γραμματόσημα. Ετοίμαζε μια σειρά που είχε σχεδιάσει για πρώτη φορά, έγχρωμη. Ο Κατσουλίδης ανέλαβε να κάνει τον διαχωρισμό χρωμάτων. Ήταν η έκδοση της Εμπορικής Ναυτιλίας, η πρώτη έκδοση που κυκλοφορούσε έγχρωμα ελληνικά γραμματόσημα τυπωμένα στην offset.

Η ιδέα να σχεδιάσει γράμματα ξεκίνησε όταν δίδασκε στη Σχολή Δοξιάδη στα παιδιά. (Την περίοδο 1971-1976 διετέλεσε διευθυντής της Σχολής Α.Τ.Ο. Δοξιάδη και από το 1978 ήταν καθηγητής της Σχολής Γραφικών Τεχνών του ΤΕΙ Αθήνας). Έκαναν αφίσες και τα παιδιά από κάτω κολλούσαν ξένα γράμματα γιατί ήταν πολύ ωραιότερα από τα ελληνικά. Από εκεί του ήρθε η ιδέα, ότι έπρεπε κάποια στιγμή να επέμβει στα γράμματα. Δηλαδή στα γράμματα τα τυπογραφικά. Στο μεταξύ είχε ήδη παρακολουθήσει στο Παρίσι δύο χρόνια μαθήματα μέσα στα οποία ήταν και σειρά προγραμμάτων που αφορούσαν στα γράμματα.

Σχεδιάζει τα δύο πρώτα αλφάβητα, που τα ονόμασε «Απολλώνια» και «Κατσουλίδης». Του πήρε κάπου 2.000 ώρες δουλειάς. Πρότεινε τη δουλειά του στο Εθνικό Τυπογραφείο, αλλά εκεί δεν μπορούσαν να αντέξουν το κόστος.

«Τα γράμματα είναι ζωντανά πράγματα, θέλουν μια αρχιτεκτονική. Και φυσικά θέλουν διορθώσεις οπτικές, γιατί ξεγελάνε στο μάτι», λέει ο Τάκης Κατσουλίδης.

Έχει εκπονήσει μεγάλα έργα για τις τράπεζες Hellenic Canadian Trust στον Καναδά, για την Atlantic Bank της Νέας Υόρκης και για τα υποκαταστήματα της Εθνικής Τράπεζας στο Σικάγο και τη Φρανκφούρτη, όπως επίσης και τη μεγάλη λιθογραφία στο Δημαρχείο του Βόλου.

Το 2008 τιμήθηκε με βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του ζωγραφικού και χαρακτικού του έργου. Στην πατρίδα του τη Μεσσήνη, το Μουσείο Χαρακτικής «Τάκης Κατσουλίδης», στο οποίο έχει χαρίσει πολλά έργα του, είναι ένας σημαντικός πολιτιστικός οργανισμός, γνωστός για τις δράσεις του πανελλαδικά αλλά και σε διάφορες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.