Για άλλη μια χρονιά το «Μονόγραμμα» έρχεται να καταγράψει για 39η χρονιά με το δικό του μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας. Τα πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...».

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός, ο ποιητής Κώστας Παπαγεωργίου, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης, ο μουσικολόγος Γιώργος Μονεμβασίτης, ο σκιτσογράφος-γελοιογράφος Γήσης Παπαγεωργίου, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης, η τραγουδίστρια και ποιήτρια Γιοβάννα, ο κριτικός λογοτεχνίας Δημήτρης Ραυτόπουλος, ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης, ο ηθοποιός Γιάννης Φέρτης, ο σκιτσογράφος Γιώργος Ψαρρόπουλος, ο συγγραφέας Γιάννης Παπακώστας, ο μουσικός Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανόλης Κορρές, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, ο πιανίστας Γιάννης Βακαρέλης, ο τυπογράφος και εκδότης Αιμίλιος Καλιακάτσος, ο συγγραφέα Φώντας Λάδης, η αρχαιολόγος Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη, ο ζωγράφος Δημήτρης Γέρος, και άλλοι.

Ο γλύπτης Ευάγγελος Μουστάκας με πολλά εμβληματικά έργα στο ενεργητικό του αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε στον Πειραιά. Ο πατέρας του, μηχανοδηγός, όταν πήρε τη θέση του Μηχανοστασιάρχη στους σιδηροδρόμους των ΣΠΑΠ μετακόμισε με την οικογένεια του στους Μύλους Ναυπλίου. Ένας μηχανικός στο μηχανοστάσιο των ΣΠΑΠ του έκανε δώρο ένα σφυρήλατο παιχνίδι, που το κατασκεύασε μπροστά του, με ταπεινά υλικά. Ο μικρός παγιδεύτηκε στη γοητεία της δημιουργίας, στα πρώτα παιχνίδια με την ύλη.

Σε ηλικία επτά ετών κατασκευάζει τις πρώτες σφυρήλατες κατασκευές – παιχνίδια. Εκεί φανερώνεται η δεξιοτεχνία του.

Η οικογένεια μετακομίζει στην Τρίπολη, στο σπίτι του Μηχανοστασιάρχη, δίπλα στο σταθμό των τρένων. Στην Τρίπολη στο σταθμό, τον συγκλονίζει η εικόνα των ανθρώπων που συνελάμβαναν οι Γερμανοί και τους έβαζαν στα βαγόνια, με προορισμό τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όλα αυτά μπήκαν στην ψυχή του και επηρέασαν κατά πολύ το μετέπειτα έργο του.

Στη Σχολή Καλών Τεχνών πέρασε χωρίς καν φροντιστήριο και κατ' ευθείαν στο πρώτο έτος. Ωστόσο ο πατέρας του τον προειδοποίησε ότι με αυτή την Τέχνη θα ζήσει δύσκολα «…βγάζει την ζώνη του, ήταν ευτραφής, και μου λέει παιδί μου φόρεσέ την. Του λέω πατέρα δεν μπορώ να την φορέσω, οι τρύπες, πρέπει να ανοίξω πολλές. Μου λέει άνοιξε, θα πεινάσεις παιδί μου…». Όταν ήρθαν όμως τα βραβεία, όπως το 1ο βραβείο γλυπτικής στην μπιενάλε της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, μαλάκωσε…

Με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. τον Σεπτέμβρη του 1960 έφυγε για την Φλωρεντία της Ιταλίας αφού πριν μια εβδομάδα είχε παντρευτεί την Ζωή, η οποία εξελίχτηκε σε εξαιρετική ποιήτρια, σαν Ζωή Σαβίνα.

Στη μνήμη του αδελφού του που ήταν πιλότος της Πολεμικής αεροπορίας κι ένα απόγευμα χάθηκε το αεροπλάνο του, φιλοτέχνησε μνημεία πεσόντων αεροπόρων, τα μνημεία «Ίκαρος» στο Τατόι, στην Τανάγρα και στην πλατεία Καραΐσκάκη.

Το μεγαλύτερο έργο που έχει κάνει σε μέγεθος και ιστορικά είναι πάρα πολύ σημαντικό, είναι το άγαλμα του Μεγαλέξανδρου καβάλα στον Βουκεφάλα, στην Θεσσαλονίκη, πριν 40 χρόνια. Ένα άγαλμα 6 μέτρων και βάρους 5 τόνων. Η χύτευση του αγάλματος έγινε στα χυτήρια Μικελούτσι στην Πιστόια (Pistoia) και το μοντάρισμα στο Μοντεκατίνι (Montecatini) στην Ιταλία.

Το έργο αυτό το αγάπησε πολύ αλλά και τον δυσκόλεψε πολύ: «Εγώ δεν ήθελα να στήσω αυτό το θρυλικό άλογο να περπατάει ή να καλπάζει απλώς, εγώ το ήθελα να πετάει, να το στήσω στα δυο πόδια».

Στο Δήμο Περιστερίου φιλοξενούνται επίσης τρία σπουδαία έργα του Βαγγέλη Μουστάκα: «Η Συνάντηση» που βρίσκεται έξω από το σταθμό Μετρό «Περιστέρι» δίπλα από το Δημαρχείο της πόλης. Ο «Ολυμπιονίκης Πυγμάχος» το έργο «σήμα κατατεθέν» της πόλης, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 και ο «Κούρος Ισορροπιστής».