Για άλλη μια χρονιά το «Μονόγραμμα» έρχεται να καταγράψει για 39η χρονιά με το δικό του μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας. Τα πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...».

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Η νέα σειρά εκπομπών:

Αυτοβιογραφούνται στην ενότητα αυτή: ο ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός, ο ποιητής Κώστας Παπαγεωργίου, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης, ο μουσικολόγος Γιώργος Μονεμβασίτης, ο σκιτσογράφος-γελοιογράφος Γήσης Παπαγεωργίου, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης, η τραγουδίστρια και ποιήτρια Γιοβάννα, ο κριτικός λογοτεχνίας Δημήτρης Ραυτόπουλος, ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης, ο ηθοποιός Γιάννης Φέρτης, ο σκιτσογράφος Γιώργος Ψαρρόπουλος, ο συγγραφέας Γιάννης Παπακώστας, ο μουσικός Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Μανόλης Κορρές, ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης, ο συγγραφέας και πολιτικός Μίμης Ανδρουλάκης, ο αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης, ο εικαστικός Δημήτρης Ταλαγάνης, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Βασίλης Σαλέας, ο τραγουδοποιός Κώστας Χατζής, η σκηνοθέτης Κατερίνα Ευαγγελάτου, η συγγραφέας Έρη Ρίτσου, ο πιανίστας Γιάννης Βακαρέλης, ο τυπογράφος και εκδότης Αιμίλιος Καλιακάτσος, ο συγγραφέα Φώντας Λάδης, η αρχαιολόγος Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη, ο ζωγράφος Δημήτρης Γέρος, και άλλοι.

Από τα λαμπρά μυαλά της ελληνικής διανόησης και των γραμμάτων, ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, κριτικός λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος, και δημοσιογράφος, αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μαρξιστικής κριτικής στη μεταπολεμική περίοδο, γεννήθηκε στον Πειραιά το 1924. Ο πατέρας του υπάλληλος στις Γενικές Αποθήκες της Εθνικής Τράπεζας, παλιός πολεμιστής των Βαλκανικών πολέμων, καταγόταν από την Κεφαλονιά, η μητέρα από τη Νεάπολη Λακωνίας.

Τα παιδικά χρόνια στον Πειραιά του μεσοπολέμου ήταν φτωχικά. Το λιμάνι με την «ετερόκλητη» πληθυσμιακή σύνθεση, Κρητικοί, Μανιάτες, πρόσφυγες, οι παραγκουπόλεις συνέθεταν το σκηνικό στο οποίο μεγάλωσε.

Ο πόλεμος τον βρήκε μαθητή στο Γυμνάσιο. Στο Πανεπιστήμιο αποφάσισε να σπουδάσει Χημεία επηρεασμένος από το πνεύμα της εποχής...

Συγχρόνως και μαζί με την αδελφή του οργανώθηκε στην Αντίσταση.

«Πρώτα σε μικρο-ομάδες αυθόρμητης αντίστασης στον Πειραιά και στη συνέχεια, όταν φοιτητικό κίνημα φούντωσε το '42-'43, οργανωθήκαμε στην ΕΠ.Ο.Ν.». Παρών στα Δεκεμβριανά βίωσε την ιστορική διαδήλωση στις 3 Δεκεμβρίου του ΕΑΜ στο Σύνταγμα που κατέληξε σε αιματοχυσία.

Έζησε τρεις τουλάχιστον εξορίες. Εκεί γνώρισε και πολλούς λογοτέχνες. Γιάννης Ρίτσος, Ανδρέας Φραγκιάς, Δημήτρης Χατζής, Γιάννης Ιμβριώτης, Τάσος Λειβαδίτης, Άρης Αλεξάνδρου.

Εκεί και η πρώτη σύγκρουση με το ΚΚΕ.

Επιστρέφοντας από την εξορία ξεκίνησε το ιστορικό περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης». Αρχικά με συνεργάτες τον Κ. Κουλουφάκο, τον Τ. Πατρίκιο τον Κ. Πορφύρη. Ήταν μηνιαίο περιοδικό γραμμάτων και τεχνών και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην μεταπολεμική πνευματική ζωή της Ελλάδας.Το έκλεισε η δικτατορία.

«Η Επιθεώρησης Τέχνης από την αρχή είχε δύο μέτωπα. Το ένα ήταν με το αστυνομικό κράτος το οποίο στην περίοδο του μετεμφύλιου ασκούσε τρομοκρατία. Το άλλο μέτωπο ήταν με το κόμμα. Φανερά δεν διανοηθήκαμε ποτέ να είμαστε εκτός κόμματος, να πάμε ενάντια στο κόμμα αλλά είχαμε πιο μοντέρνες απόψεις για την δημοκρατία μέσα στην κομματική λειτουργία. Και εκεί υπήρχε η προστριβή με το κόμμα το οποίο μας θεωρούσε αναθεωρητές» αφηγείται.

Υπήρξε συντάκτης της εφημερίδας «Ελεύθερη Ελλάδα» και παράλληλα αρθρογραφούσε στο περιοδικό ΕΠΟΝ Νέα Γενιά. Μετά τη χαλάρωση των μετεμφυλιακών μέτρων εργάστηκε στις εφημερίδες Η Αυγή, Ελεύθερος, Ώρα.

«Η οριστική μου σύγκρουση με το κόμμα ήρθε λίγο αργότερα όταν υπερασπίστηκα τον Τσίρκα που θέλανε να διαγράψουν από την κομματική οργάνωση της Αλεξάνδρειας, επειδή έβγαλε την γνωστή Τριλογία: Λέσχη, Αριάγνη και Νυχτερίδα (Ακυβέρνητες Πολιτείες) για την οποία έγραψα διθυραμβικές κριτικές οι οποίες φυσικά δεν άρεσαν στο κόμμα. Ο Αυγέρης αντεπιτέθηκε, εκφράζοντας ως κριτικός την ορθόδοξη κομματική γραμμή…»

Με την επιβολή της δικτατορίας δραπέτευσε με τη βοήθεια φίλων, στο Παρίσι. Εργάστηκε στην εφημερίδα Ουμανιτέ και ως συντάκτης στο Λεξικό Robert.

Εκεί εδραιώθηκε και η φιλία του με τον Άρη Αλεξάνδρου που τον καθόρισε εν πολλοίς. Εκεί γνώρισε και τη γυναίκα του την Κλαιρ.

Με τη μεταπολίτευση επιστρέφοντας, ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού «Ηριδανός». Τα αφιερώματα του περιοδικού, πραγματοποίησαν ανοίγματα προς νέες τάσεις της λογοτεχνίας.

Τα βιβλία που εξέδωσε είναι η "Κρίσιμη λογοτεχνία", η "Τέχνη και Εξουσία", ο “Εμφύλιος και λογοτεχνία” και "Άρης Αλεξάνδρου. Ο Εξόριστος". Η “Αναθεώρηση Τέχνης” είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο για το περιοδικό “Επιθεώρηση Τέχνης” .