Η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της τηλεόρασης.
Το «Μονόγραμμα» στη δημόσια τηλεόραση. Έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.
«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».
Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.
Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.
Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του)και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που διαπραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.
Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.
Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.
Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.
Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 380 περίπου πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί
τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι,
χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Μια ξεχωριστή – βιβλική – μορφή, λες κι ένα κομμάτι βράχου ξεκόλλησε από τον Ψηλορείτη, μία φωνή με ιδιαίτερη χροιά και ένα κοφτό, ιδιαίτερο παίξιμο της λύρας, συνθέτουν τον Ψαραντώνη (Αντώνη Ξυλούρη) που αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε στα Ανώγεια Μυλοποτάμου και άρχισε να μαθαίνει λύρα σε ηλικία 9 ετών βόσκοντας τα πρόβατα του ψηλά στον Ψηλορείτη.
Ο παππούς του «έπιανε» τους Τούρκους σαν τα ψάρια (εξ ου και το προσωνύμιο). O ίδιος ομνύει στον θεό Απόλλωνα με τη λύρα και στον Δία, που τον μεγάλωσε η Αμάλθεια δίπλα του στο βουνό, στο Ιδαίον Άντρο. Οι Κουρήτες πλανιούνται ακόμα στον αέρα, φρουρώντας τη σπηλιά. Όλοι αυτοί οι γοητευτικοί μύθοι συνεπήραν τον μικρό Ανωγειανό, τους ένιωθε να κυκλοφορούν μέσα στο αίμα του. Στην ηλικία των 13 έπαιξε λύρα και τραγούδησε σε ένα γάμο. Πολύ γρήγορα γυρνούσε σε όλη την Κρήτη παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια.

Γρήγορα καθιερώνεται στη συνείδηση των Κρητικών ως ο καλλιτέχνης που εφευρίσκει τους δικούς του πρωτότυπους αυτοσχεδιασμούς, δίνοντας το δικό του στίγμα στα τραγούδια που ερμηνεύει.

Πηγή έμπνευσής του; Η φύση, λέει ο ίδιος. Η φύση της Κρήτης με τις αλλεπάλληλες εναλλαγές της και τα μεσογειακά χρώματά της. «Η φύση είναι παλμός, μουσική, η φύση μας τα δίνει όλα, αυτή τα έχει, άμα μπορούμε να την δούμε, να πάρουμε ήχους και να μιλήσουμε και να κάνουμε μουσική».

Το 1964 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών. «Εσκέφτηκα να σ αρνηθώ».

Ακολουθεί μια πλούσια δισκογραφική δουλειά. Σύντομα τον ανακαλύπτουν στο εξωτερικό. «Η κραυγή των θεών» τον αποκαλούσαν. Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε σημαντικά φεστιβάλ στην Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία, σε φεστιβάλ παραδοσιακής, τζαζ και ροκ μουσικής.

Εκτός των άλλων το 2005 παίζει για τα 20 χρόνια του World Music Institute στο Town Hall της Νέας Υόρκης και το 2009 σε φεστιβάλ στο Σίδνεϊ και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας το οποίο επιμελήθηκε ο Νικ Κέιβ.

Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο "The World's first Global Musical Instrument Museum" στο Φοινιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ, όπου και προβάλλεται video με τον Ψαραντώνη να παίζει λύρα.

«Οπουδήποτε είμαι και παίξω θα κλείσω τα μάτια μου να πάω εκεί που μου αρέσει. Σ' ένα τοπίο να παίζω, και βρίσκομαι εκεί. Έτσι κάνεις καλή δουλειά στη μουσική και δίνεις την αγριάδα που πρέπει, τη γλύκα, τα στολίδια, αυτό».