Σειρά πολιτιστικών και ιστορικών ντοκιμαντέρ.

Ο Γιάννης Μπεράτης είναι γνωστός κυρίως για το εξαίρετο μυθιστόρημά του, "ΤΟ ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ". Εκεί αναφέρεται στο Έπος του ΄40.

Όντας ο ίδιος κεντρικός χαρακτήρας - παρατηρητής, παρουσιάζει με μοναδικό όσο και λιτό τρόπο τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, κατορθώνοντας να αναδείξει τόσο το πατριωτικό στοιχείο που κυριάρχησε τότε, όσο και την αντιηρωική διάσταση στον τρόπο που προσέγγισε λογοτεχνικά το θέμα του.

Πάνω απο όλα όμως καταφέρνει να φιλοτεχνήσει ένα μοναδικό ψηφιδωτό χαρακτήρων και τύπων, μέσα απο την απόλυτη λιτότητα και την αποφυγή "λογοτεχνικών περικοκλάδων".

Ο Μπεράτης, γεννημένος το 1904, ανήκε τυπικά στην περίφημη γενιά του τριάντα. Ποτέ όμως δεν έγινε ουσιαστικά αποδεκτός.

Στην περίφημη φωτογραφία των αρχών του εξήντα στο σπίτι του Γιώργου Θεοτοκά, απουσιάζε.

Αν και ήταν στενός φίλος με το Γιώργο Σεφέρη. Και παρότι ήταν αστός και ιδιαίτερα καλλιεργημένος. Και χωρίς ποτέ να αμφισβητηθεί απο κανέναν ότι το "ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ" ήταν ένα αριστούργημα.

Ίσως επειδή τη δεκαετία του τριάντα είχε περιορισμένο σε όγκο έργο, η Διασπορά και ο Αυτοτιμωρούμενος, που δεν είχε εκτιμηθεί δεόντως απο την κριτική. Ίσως επειδή το "ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ" εκδόθηκε με καθυστέρηση τη δεκαετία του σαράντα και μόνο στα 1965 ολοκληρωμένο, όταν και τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας. Ίσως επειδή το έτερο σημαντικό του βιβλίο, "Το Οδοιπορικό του 1943" που αναφερόταν στην εμπειρία του στο αντάρτικο μέσα απο τις τάξεις του ΕΔΕΣ, του στοίχισε την απόλυσή του απο το υπουργείο εξωτερικών. Εκεί, εν μέσω εμφυλίου καθώς εκδόθηκε το 1946, περιέγραφε με τα πιο μελανά χρώματα τον Ναπολέωντα Ζέρβα. Ίσως επειδή σε μια εποχή έντονα φορτισμένη, κρατούσε σαφείς αποστάσεις απο αριστερούς και δεξιούς.

Ίσως ακόμα επειδή ήταν ένας μάλλον σκοτεινός, αυτοκαταστροφικός και μονήρης άνθρωπος. Εθελοντής δυο φορές στο Μέτωπο, το 1940 στον πόλεμο και το 1943 στο αντάρτικο. Και τις δυο φορές με μεγάλο ρίσκο για τη ζωή του. Σα να επιζητούσε έναν τρόπο ν' αυτοκτονήσει. Με μεγάλη έφεση στο ποτό και με επιβαρυμένη υγεία, κατάφερε να έχει δυο σπουδαίους έρωτες στη ζωή του.

Η Νίτσα, φυματική που πέθανε το 1940, ήταν ο λόγος για τον οποίο αποφάσισε να πάει εθελοντής στο Μέτωπο της Αλβανίας ως διερμηνέας στην πρώτη γραμμή της μάχης, ώστε να κάνει προπαγάνδα με μεγάφωνο στους ιταλούς αντιπάλους.

Η ’ννυ ήταν μόλις έντεκα ετών όταν την γνώρισε πάμπτωχη, αμέσως μετά την επιστροφή του απο τον πόλεμο. Η σχέση μαζί της ήταν προφανώς ιδιαίτερη, ειδικά για εκείνα τα χρόνια και φυσικά απόλυτη. Ψυχοκόρη, μούσα, ερωμένη και τελικά σύζυγος μέχρι τον σχετικά πρόωρο θάνατό του το 1968.

Ο φακός του "Παρασκηνίου" εξετάζει το φαινόμενο Μπεράτης με διάθεση ερευνητική. Ως ένα οδοιπορικό σε άγνωστη περιοχή και με την προσδοκία να αποκαλυφθεί ένας σπουδαίος και ουσιαστικά άγνωστος στους νεότερους συγγραφέας.

Η εκπομπή χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο η καθηγήτρια Έρη Σταυροπούλου, που έχει εντρυφήσει στα ημερολόγια του συγγραφέα, επιχειρεί να σκιαγραφήσει ένα σύντομο βιογραφικό πορτρέτο.

Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας Σωτήρης Δημητρίου, χωρίς άλλη ειδική σχέση με τον Μπεράτη παρά μόνο την αληθινή εκτίμηση για το έργο του και μια ενστικτώδη έλξη για την περίπτωσή του, επιχειρεί ένα ταξίδι στα βουνά του πολέμου και στον ποταμό Αώο, όπου ο Μπεράτης βίωσε τον πόλεμο και έμπνεύσθηκε το "ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ".
Εκεί, σε συνθήκες δύσκολες όπως και τότε, προσπαθεί να συλλάβει κάτι απο το πνεύμα πίσω απο το σπουδαίο βιβλίο αλλά και τον ίδιο τον συγγραφέα.
Στο τρίτο μέρος η ηλικιωμένη ’ννυ Μπεράτη, με μοναδικό τρόπο, αφηγείται τα περίπου τριάντα συγκλονιστικά χρόνια που έζησε δίπλα στον Μπεράτη και την καθόρισαν για μια ζωή.

Παράλληλα ακούμε αποσπάσματα απο το ανέκδοτο μέχρι σήμερα ημερολόγιό του, που αναδεικνύουν με εντελώς ιδιαίτερο τρόπο το ύφος και το πνεύμα του Μπεράτη.



Παραγωγή: CINETIC
Σκηνοθεσία- έρευνα - κάμερα: Ηλίας Γιαννακάκης
Μοντάζ: Δώρα Μασκλαβάνου
Διαβάζει απο τα ημερολόγια του Γιάννη Μπεράτη ο Γιώργος Κόρρας