Η εκπομπή γιόρτασε φέτος τα 40 χρόνια δημιουργικής παρουσίας στη Δημόσια Τηλεόραση, καταγράφοντας τα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν και σφραγίζουν τον πολιτισμό μας.
Δημιούργησε έτσι ένα πολύτιμο «Εθνικό Αρχείο» όπως το χαρακτήρισε το σύνολο του Τύπου.

Μια εκπομπή σταθμός στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, που δεν κουράστηκε στιγμή μετά από τόσα χρόνια, αντίθετα πλούτισε σε εμπειρίες και γνώση.

Ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έρευνας, μελέτης και βασάνου πίσω από κάθε πρόσωπο που καταγράφεται και παρουσιάζεται στην οθόνη της ΕΡΤ2. Πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

Πρόσωπα που δημιούργησαν πολιτισμό, που έφεραν εντός τους πολιτισμό και εξύψωσαν με αυτό το «μικρό πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο» όπως είπε ο Γιώργος Σεφέρης «που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου...»

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012 η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού - σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, όταν ερευνώντας, διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ουδεμία καταγραφή της Ιστορίας των ανθρώπων του πολιτισμού μας, παρά αποσπασματικές καταγραφές. Επιθυμούσε να καταγράψει με αυτοβιογραφική μορφή τη ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Άνθρωποι της διανόησης και Τέχνης καταγράφτηκαν και καταγράφονται ανελλιπώς στο Μονόγραμμα. Άνθρωποι που ομνύουν και υπηρετούν τις Εννέα Μούσες, κάτω από τον «νοητό ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη τη Δοξαστική…» για να θυμηθούμε και τον Οδυσσέα Ελύτη ο οποίος έδωσε και το όνομα της εκπομπής στον Γιώργο Σγουράκη. Για να αποδειχτεί ότι ναι, προάγεται ακόμα ο πολιτισμός στην Ελλάδα, η νοητή γραμμή που μας συνδέει με την πολιτιστική μας κληρονομιά ουδέποτε έχει κοπεί.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας η οποία γίνεται γι' αυτόν. Στη συνέχεια με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και μετά από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον τέταρτο ως τον τρίτο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, Β, Ω και Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με την σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 400 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Ποιητής, μαντιναδολόγος, ο Γιώργης Καράτζης, που κουβαλάει μέσα του και μεταδίδει ατόφια την Κρητική παράδοση, μας συστήνεται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε το 1945, στο Μελιδοχώρι του Ηρακλείου Κρήτης. Τα παιδικά και μαθητικά χρόνια επηρεάστηκαν άμεσα από την τοπική παράδοση, την Ανωγειανή του καταγωγή και την αμεσότατη επαφή με τη φύση.

Τελείωσε το Γυμνάσιο στο Ηράκλειο. Καταφυγή του αυτά τα χρόνια η Βικελαία Βιβλιοθήκη. Τη δείχνει στην κάμερα με πολλή συγκίνηση.

«Έκανα κοπάνες, έφευγα από το Καπετανάκειο, στο οποίο πήγαινα κι αντί να πάω ν' αλητεύω στο πάρκο ή οπουδήποτε, ερχόμουνα εδώ» λέει.

Εκεί έσκυψε με πολύ σεβασμό και ενδιαφέρον πάνω στα μείζονα έργα αρχαίων και νεοελλήνων ποιητών, από τον Όμηρο μέχρι τους ποιητές της γενιάς του ’30, Σεφέρη, Ελύτη.

«Άρχιζα ν' ανακαλύπτω, ψάχνοντας σε βιβλία, έναν διαφορετικό κόσμο, έναν άλλο κόσμο, που εγώ νόμιζα ότι άρχιζε και τελείωνε στο Μελιδοχώρι ή το πολύ πολύ στο Ηράκλειο».

Παρ' όλο που ξεκίνησε γράφοντας ποιήματα με ελεύθερο στίχο, ποτέ δεν τον εγκατέλειψε η ρίμα. Λες και ήταν γραμμένη ανεξίτηλα μέσα στην κυτταρική του μνήμη. Οι μαντινάδες του άρχισαν να αναδύονται από τα πρώτα γυμνασιακά χρόνια.

Ωστόσο, οι κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες, τον τράβηξαν στο δρόμο τους.
Η σχέση του με τη νεολαία Λαμπράκη τον έφερε σε επαφή με τον Εγγονόπουλο, τον Εμπειρίκο, τους σουρεαλιστές.

Συνελήφθη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και φυλακίστηκε σε διάφορες φυλακές «με περιέφεραν, επειδή ήμουν …καλό παιδί» και χειρόγραφά του κατασχέθηκαν.

Το πρώτο έργο που έγραψε ήταν η “ΕΜΙΝΕ” (1988), ένα πολύστιχο, κρητικό, «ερωντικό» τραγούδι όπως γράφει στον υπότιτλο.

Η “ΕΜΙΝΕ” αγαπήθηκε και κυκλοφόρησε σε πολλές εκδόσεις. Μελοποιημένα αποσπάσματα τα τραγουδούν οι καλύτεροι λυράρηδες.

Ακολουθούν τα “ΔΙΑΚΡΗΤΙΚΑ”, οι “ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ”, τα “ΔΙΛΟΓΑ”. Πάντα σε στίχο 15σύλλαβου.

«Δεν μπορούσα να κάνω στίχο δεκαπεντασύλλαβο και ομοιοκατάληκτο χωρίς τη χρήση της ιδιωματικής γλώσσας της Κρήτης. Αυτή γνώρισα, μ' αυτή γεννήθηκα, αυτή είναι το εργαλείο της έκφρασης και της σκέψης μου καθημερινά».

Εργάστηκε, από το 1976 και επί 33 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Δεν ξέχασε ποτέ την ανθρωπιστική του ιδιότητα. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία Κίνησης Φιλίας και Αλληλεγγύης προς τον Σερβικό λαό.
Συμμετείχε ο ίδιος σε οκτώ αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας με φάρμακα και τρόφιμα 460 τόνων, στη Σερβία και τη Βοσνία.

Είναι μέλος λογοτεχνικών και άλλων συνδέσμων και επί πολλά χρόνια υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας.